World Yoga Day 2021:योगासन म्हणजे काय, त्याचे किती प्रकार आहे जाणून घ्या
मंगळवार, 15 जून 2021 (19:26 IST)
21 जून 2021 रोजी जागतिक योग दिन साजरा केला जाणार .योगातील आसन काय आहेत, आसन कशाला म्हटले जाते, योगासनांचा मुख्य हेतू काय आहे, आसन आणि व्यायामामध्ये काय फरक आहे आणि हे किती प्रकारचे आहेत हे योग दिना निमित्त जाणून घ्या.
1 आसनाची व्याख्या- मनाला स्थिर ठेवणारे आणि सुख देणारे बसण्याच्या प्रकाराला आसन म्हणतात.आसन शब्द संस्कृतच्या 'अस' धातू पासून बनला आहे.याचे दोन अर्थ आहे -प्रथम म्हणजे बसण्याचे स्थान आणि दुसरे म्हणजे भौतिक अवस्था.
2 योगासनांचा मुख्य हेतू- या आसनांचा मुख्य हेतू म्हणजे शरीराच्या मळाचा नाश करणे आहे.शरीरातून मळ किंवा दूषित विकार नष्ट झाल्याने
शरीरात आणि मनात स्थिरता येते.शांतता आणि आरोग्यलाभ मिळतो.शरीर
हे मन आणि बुद्धीच्या साहाय्याने आत्म्याला सांसारिक बंधनातून योगाद्वारे मुक्त करू शकतो.शरीर हे महान विश्वाचे सूक्ष्म रूप आहे. म्हणून, जेव्हा शरीर निरोगी असते तेव्हा मन आणि आत्म्याला समाधान मिळत.
आसन ही एक वैज्ञानिक पद्धत आहे. आपले शरीर स्वच्छ, शुद्ध आणि सक्रिय ठेवून ते एखाद्या व्यक्तीस शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या निरोगी ठेवतात.आसन हा एकमेव व्यायाम आहे ज्याचा आपल्या शरीरावर प्रभाव पडू शकतो.
3 आसन आणि व्यायाम- आसन आणि व्यायामात हाच फरक आहे की आसन शरीराची प्रकृती बनवून ठेवतात तर इतर प्रकाराचे व्यायाम ह्यात बिगाड करतात. जिमखाना किंवा आखाड्यात केले जाणारे व्यायाम हे शरीरारा वर अतिरिक्त श्रमाचे परिणाम आहे.जे देखावासाठीच असतात.हे शरीरातील अतिरिक्त ऊर्जा नष्ट करतात.
4 आसनांचे प्रकार -बसून केले जाणारे आसन,पाठीवर झोपून केले जाणारे आसन,पोटावर झोपून केले जाणारे आसन,आणि उभे राहून केले जाणारे आसन.
1 बसून केले जाणारे आसन- पद्मासन, वज्रासन, सिद्धासन, मत्स्यासन, वक्रासन, अर्ध-मत्स्येन्द्रासन, गोमुखासन, पश्चिमोत्तनासन, ब्राह्म मुद्रा, उष्ट्रासन, गोमुखासन इत्यादी.
2 पाठीवर झोपून केले जाणारे आसन- अर्धहलासन, हलासन, सर्वांगासन, विपरीतकर्णी आसन, पवनमुक्तासन, नौकासन, शवासन इत्यादी.
3 पोटावर झोपून केले जाणारे आसन- मकरासन, धनुरासन, भुजंगासन, शलभासन, विपरीत नौकासन इत्यादी.
4 उभे राहून केले जाणारे आसन-ताड़ासन, वृक्षासन, अर्धचंद्रमासन, अर्धचक्रासन, दो भुज कटिचक्रासन, चक्रासन, पादहस्तासन इत्यादी.
इतर आसन -शीर्षासन, मयुरासन, सूर्य नमस्कार इत्यादी.
इतर प्रकार- 'आसनानि समस्तानियावन्तों जीवजन्तव:। चतुरशीत लक्षणिशिवेनाभिहितानी च।' अर्थात,जगातील सर्व जीव जंतूंच्या बरोबरीने या आसनांची संख्या सांगितली आहेत.अशा प्रकारे 84000 आसनांपैकी केवळ 84 आसन मुख्य मानले आहेत.त्यापैकी काही मुख्य आसनांचा वर्णन योगाचार्यानी आपापल्या पद्धतीने केला आहे.या आधारावर योगासनांना 6 भागात वाटले आहे.
1 पशुवत आसन -आसनाचा पहिला प्रकार ज्यामध्ये प्राणी आणि पक्ष्याच्या उठण्या आणि बसण्याच्या पद्धतीच्या आधारावर आहे.जसे -