कांचन खूप सुंदर मुलगी होती. ती तिच्या आई-वडिलांसोबत डोंगरात राहत होती. कांचनचे वडील शेळ्या-मेंढ्या चरायला घेऊन जायचे आणि संध्याकाळपर्यंत त्यांना परत आणायचे. त्या बदल्यात गावकरी त्यांना काही पैसे द्यायचे. ज्याच्या मदतीने ते जगत होते.
एके दिवशी कांचनने वडिलांकडे आग्रह धरला की तिला पण डोंगरावर जायचे आहे. तिच्या वडिलांनी कांचनचे म्हणणे मान्य केले पण तिला म्हणाले - "मुली, मी तुला घेऊन जाईन पण तुला मला वचन द्यावे लागेल की तू इकडे तिकडे एकटी जाणार नाहीस."
कांचन हो म्हणाली आणि तिचे वडील तिला सोबत घेऊन मेंढ्यांसह डोंगर चढू लागले. डोंगरावर गेल्यावर ते थकून गेले. डोंगराच्या मागे एक मोठे हिरवेगार घर होते. सर्व मेंढ्या तिथे गवत खात होत्या.
तिचे वडील कांचनला म्हणाले - "मुली, तू पण इथे मैदानात खेळ." लांब जाऊ नकोस, मला थोडा वेळ आराम करू दे."
कांचनने पाहिलं की तिथे अनेक सुंदर फुलझाडे आहेत. कांचनने तिथून फुले तोडायला सुरुवात केली. मग तिला आवाज ऐकू आला - "आम्हाला वाचवा, आम्हाला वाचवा."
हा आवाज ऐकून कांचन घाबरली. ती वडिलांकडे धावू लागली. पण त्या आवाजात खूप वेदना होती. की जिथून आवाज येत होता त्या दिशेने ती चालली. कांचनला शेजारीच पांढऱ्या कापडाचा एक छोटी पोटली दिसली. ती थरथरू लागली.
त्यातून आवाज येत होता - "आम्हाला मुक्त करा, आम्हाला वाचवा."
कांचनने घाबरून पोटली उघडली. तर त्यातून तीन-चार रंगीबेरंगी चिमण्या उडून बाहेर आल्या.
कांचन घाबरली. पण एक चिमणी कांचनच्या समोर आली आणि म्हणाली - "घाबरू नकोस, आम्ही तुला इजा करणार नाही."
चिमणीला माणसाच्या आवाजात बोलताना पाहून कांचन घाबरत म्हणाली - "तुम्ही सगळे आमच्या आवाजात कसे बोलताय?"
एक सोनेरी चिमणी म्हणाली- "आम्ही दूर देशाच्या राजकन्या होतो, एका जादूगाराने आम्हाला इथे कैद केले होते. आम्हाला सोडण्याच्या बदल्यात त्यांनी आमच्या वडिलांकडून राज्य मागितले. राज्य घेतल्यानंतरही त्याने आम्हाला सोडले नाही.
कांचनने विचारले - "पण आता काय होणार?" तुम्ही तुमच्या मूळ रूपात परत कशा येणार?"
हे ऐकून एक चिमणी म्हणाली - "तू ही पोटली तोडल्यास तेव्हा जादूगाराची जादू संपेल आणि आम्ही आमच्या मूळ रूपात परत येऊ." जादूगाराचा मंत्र संपताच आमचे वडीलही मोकळे होतील. मग ते जादूगाराला कैद करतील.”
कांचन म्हणाली – “एवढंच” म्हणत कांचनने पोटली उचलून जमिनीवर जोरात आपटली. पोटली मातीची होती. ती तुटली. पोटली तुटताच, चार राजकन्या त्यांच्या खऱ्या रूपात परत आल्या.
मग एक राजकुमारी कांचनला तिचा सुंदर मुकुट देते. एक राजकन्या कांचनला तिचे कपडे देते आणि तिचे कपडे स्वतः परिधान करते. त्यानंतर त्या चार राजकन्या तिथून निघून जातात.
कांचन तिचे भान हरपून सर्व पाहत राहते.
काही वेळाने तिचे वडील कांचनकडे येतात. त्यांना कांचन अतिशय सुंदर कपडे घालून सोन्याचा मुकुट परिधान करून बसलेली दिसते. म्हणून ते तिला विचारतात की हे सर्व कुठून आले, तेव्हा कांचन त्यांना संपूर्ण गोष्ट सांगते.
हे ऐकून कांचनच्या वडिलांना खूप आनंद होतो की त्याच्या मुलीने खूप छान कृत्य केले आहे. दोघेही संध्याकाळी घरी येतात.
या घटनेनंतर काही दिवसांनी राजाचे सैनिक त्यांच्या घरी येतात. कांचनचे आई-वडील आणि कांचनला सोबत घेऊन जातात.
राजाच्या दरबारात त्यांचा खूप आदर होतो. राजा त्यांना आपल्या महालात ठेवतो. आता कांचन दिवसभर त्या राजकन्यांसोबत खेळायची.
पण काही दिवसांनी कांचनला खूप वाईट वाटू लागलं. तिला कुठेही जावंसं वाटत नव्हतं.
एके दिवशी राजाने कांचनच्या वडिलांना बोलावून त्याचे रहस्य विचारले आणि ते म्हणाले - "राजा, तुझा महाल खूप सुंदर आहे." पण आपण डोंगरावर राहणारी माणसं आहोत. आम्हाला इथे गुदमरल्यासारखे वाटत आहे. तुटलेल्या घरातही खूप शांतता होती. कांचनही डोंगर आठवून उदास झाली.
राजाला त्यांचे म्हणणे समजले. ते आपली माणसे पाठवून कांचनच्या घराच्या जागी एक सुंदर घर बांधून देतो.
त्यानंतर राजा त्या तिघांनाही अनेक भेटवस्तू देऊन निरोप देतो.
