तंबाखुच्या सेवनामुळे होणारे कर्करोग, फुफुसाचे रोग आपल्या सर्वश्रुत आहेत. मात्र या आजाराचे गांभीर्य दिवसा गणिक वाढत आहे, यंदाच्या जागतिक तंबाखु विरोधी दिनाचे औचित्य साधत एशियन हार्ट इन्स्टिट्यूटचे इंटरव्हेंशनल कार्डिओलॉजिस्ट डॉ.निलेश गौतम यांनी धूम्रपानामुळे उद्भवणाऱ्या कोरोनरी हृदयविकार हा विषय विस्त्रूतपणे मांडला आहे.
तंबाखू किंवा तत्सम हनिकारक गोष्टींवर अधिक कर लादून त्या गोष्टींच्या किमतींमध्ये प्रशासनाने बरीच वाढ केली आहे. मात्र फारसा उपयोग होत असल्याचे दिसून येत नाही असेच म्हणवे लागेल. प्रसिद्धी माध्यमांमधून १८ वर्षा खालील मुलांनी धुम्रपान करू नये. असा संदेश वारंवार दाखवण्यात येतो. अनेक प्रकारचे नियम व अटी आहेच परंतू तंबाखू मिश्रित पदार्थांचे सेवन करून अकाली मृत्युमुखी पडलेल्या भारतातील रुग्णांची संख्या लक्ष्य वेधून घेणारी आहे. दरवर्षी होणाऱ्या ४,४०,००० मृत्यूंपैकी २.४ लाखांपेक्षा अधिक मृत्यू हे धूम्रपान केल्यामुळे होत असल्याची माहिती एशियन हार्ट इन्स्टिट्यूटचे इंटरव्हेंशनल कार्डिओलॉजिस्ट डॉ.निलेश गौतम यांनी दिली. धूम्रपान करणाऱ्या व्यक्तींच्या मृत्यूस बर्र्याच गोष्टी कारणीभूत असतात. त्यात रक्तवाहिन्यांमध्ये निर्माण होणारे अडथळे, विविध प्रकारचे कर्करोग, ऑबस्ट्रक्टिव्ह पल्मोनरी डिसीज (obstructive pulmonary disease)हा फुफ्फुसांमध्ये होणारा एक चिवट रोग यासारख्या आजारांचा समावेश आहे.
अथरोस्लेरोसिस (रक्तवाहिन्यांमध्ये अडथळे निर्माण होणे) हा आजार म्हणजे धूम्रपानामुळे होणाऱ्या सर्वाधिक मृत्यूंसाठी कारणीभूत ठरणारा आजार आहे. याविषयी केल्या गेलेल्या विविध अभ्यासांतून ही बाब स्पष्ट झाली आहे की धूम्रपान हे कोरोनरी हृदयविकार होण्याचे प्रमुख कारण आहे आणि त्यामुळे पुढे हृदयविकाराचा झटका येण्याचीही शक्यता ही बळावते. तंबाखूशी संबंधित आजार म्हणजे जागतिक स्तरावरील लोकांच्या आरोग्यशी निगडीत गंभीर समस्या बनली आहे. या विषयीच्या अंदाजांनुसार जगभरात १.१ दश लक्ष व्यक्ती धूम्रपान करतात आणि धूम्रपान करत असलेल्या २५० लक्ष व्यक्ती भारतात राहतात असे निदर्शनास आले आहे.
पुढे पहा हृदय आणि रक्त वाहिन्यावर धूम्रपानाचा होणारा परिणाम
WD
हृदय आणि रक्त वाहिन्यावर धूम्रपानाचा होणारा परिणाम
तंबाखूमध्ये असलेल्या रसायनांमुळे रक्तपेशींना धोका पोहोचू शकतो. तसेच हृदयाचे कार्य, रक्तवाहिन्यांची रचना आणि त्यांच्या कार्यांवर गंभीर परिणाम होऊ शकतो. अर्थातच या विपरित परिणामांमुळे अथरोस्लेरोसिस हा आजार होण्याची शक्यता अधिक वाढते.
अथरोस्लेरोसिस (Atherosclerosis) हा एक असा आजार आहे, ज्यामुळे रक्त वाहून नेणाऱ्या धमन्यांमध्ये मेणासारखा चिकट पदार्थ जमतो. ज्यामुळे कालांतराने हा चिकट पदार्थ घट्ट होऊन धमन्यांचा मार्ग अरूंद करतो. याचा परिणाम ऑक्सिजनने परिपूर्ण असलेले रक्त शरीराच्या इतर भागांपर्यंत वाहून नेण्याच्या प्रक्रियेवर होतो.
कोरोनरी रक्तवाहिन्यांमध्ये जर हा चिकट पदार्थ जमा झाला तर कोरोनरी हृदयविकार (Coronary Heart Disease occurs) C.H.D उद्भवतो. काही काळानंतर या सीएचडीमुळे छातीत दुखणे, हृदयविकाराचा झटका येणे, हृदय बंद पडणे, ऐरिथमियस किंवा मृत्यू ओढवण्यापर्यंतचे प्रसंग ओढवू शकतात.
त्यामुळे हृदय विकाराची समस्या उद्भवण्यामागे धूम्रपान हे अत्यंत महत्वाचे कारण आहे. त्याचबरोबर रक्तातील कोलेस्टरॉलची कमी-जास्त पातळी, उच्च रक्तदाब, वाढलेले वजन आणि स्थूलपणा-यासारख्या समस्या देखील तितक्याच कारणीभूत ठरू शकतात. धूम्रपानाची सवय असल्यास हृदयविकार होण्याची शक्यता अधिक वाढते.
धू
WD
म्रपानामुळे पेरिफेरल आर्टेरियल डिसीझ(for peripheral arterial disease) . P.A.D. हा आजार होण्याची शक्यताही अधिक वाढते. पी.ए.डी. या आजारामध्ये, डोके आणि इतर अवयवांकडे रक्त वाहून नेणाऱ्या रक्तवाहिन्यांमध्ये चिकट पदार्थ जमा होतो. त्यामुळे पी.ए.डी हा आजार असलेल्या रूग्णांमध्ये हृदयविकार, हृदयविकाराचा झटका येणे आणि स्ट्रोक यांची शक्यता अधिक असते.
धूम्रपान कितीही कमी अधिक प्रमाणात केले तरी त्याचे परिणाम विपरीतच होतात. काही व्यक्तींमध्ये विशेषतः गर्भनिरोधक औषधे घेणाऱ्या महिला आणि मधुमेह असणार्यांमध्ये या आजाराचे प्रमाण वाढत आहे.
WD
धूम्रपान करताना तोंडावाटे बाहेर फेकला जाणाऱ्या धुरासही सेकंडहॅंड स्मोक म्हणतात. सेकंडहॅंड स्मोक हा धुराचा एक असा प्रकार आहे जो सिगारेट, सिगार किंवा पाईपच्या जळत्या बाजुने येतो. सेकंडहॅंड स्मोकमध्येही धूम्रपानातून शरीरात ओढल्या जाणाऱ्या अनेक रसायनांचा समावेश असतो. विशेष म्हणजे धूम्रपान करणाऱ्या व्यक्तींना ज्याप्रमाणे हृदय आणि रक्तवाहिन्यांच्या आजाराचा धोका संभवतो, त्याचप्रमाणे धूम्रपान न करणाऱ्या व्यक्तींना सेकंडहॅंड स्मोकमुळे धोका उद्भवु शकतो. लहान मुले, किशोर वयातील मुलांमध्ये भविष्यात सीएचडी होण्याची शक्यताही सेकंडहॅंड स्मोकमुळे वाढते कारण यामुळे :
एचडीएल कोलेस्टरॉलचे प्रमाण (काहीवेळेस याला चांगले कोलेस्टरॉल म्हंटले जाते) कमी होते.
रक्तदाब वाढतो.
हृदयातील टिश्युजची हानि होते.
सेकंडहॅंड स्मोकमुळे उद्भवणारे धोके हे मुदतपूर्व जन्माला आलेल्या आणि रेस्पिरेटरी डिस्ट्रेस सिंड्रोम (आरडीएस) ही समस्या असणाऱ्या नवजात बालकांमध्ये अधिक आढळतात. तसेच दम्याची प्रकृती असणाऱ्या मुलांनाही यामुळे अधिक त्रास होऊ शकतो.
पुढे पहा टप्पाटप्प्याने धूम्रपान सोडलेत तर काय होईल...
WD
टप्पाटप्प्याने धूम्रपान सोडलेत तर काय होईल.
पहिला टप्पा २० मिनिटांनंतर
तुम्ही हवा दूषित होणे थांबवु शकाल. तुमचा रक्तदाब आणि हृदयाचे ठोके कमी होतील आणि हात आणि पायांचे तापमान वाढेल.
दुसरा टप्पा ८ तासांनंतर
तुमच्या रक्तातील कार्बन मोनोक्सॉईडची पातळी सामान्य स्थितीस येऊन तुमच्या रक्तातील ऑक्सिजनची पातळी वाढेल.
तिसरा टप्पा २४ तासांनंतर
तुम्हाला हृदय विकाराचा झटका येण्याची शक्यता कमी होईल.
चौथा टप्पा ४८ तासांनंतर
नर्व्ह एन्डिंग्जना निकोटिनच्या अभावाची सवय होईल. तसेच चव आणि वास ओळखण्याची तुमची क्षमता पूर्वपदावर येईल.
पाचवा टप्पा २ आठवडे किंवा ३ महिन्यानंतर
शरीरातील रक्ताभिसरणाची प्रक्रिया सुधारून व्यायाम करण्याची क्षमता वाढेल. त्याचबरोबर खोकला, सायनस कंजेशन, थकवा आणि श्वास लागणे यासारख्या समस्यांचे प्रमाण कमी होईल.
सहावा टप्पा १ वर्षानंतर
हृदय विकार उद्भवण्याचा धोका धूम्रपान न करणाऱ्या व्यक्ती इतकाच निम्म्याने कमी होईल.
सातवा टप्पा ५ ते १५ वर्षांनंतर
धूम्रपान ज्यांनी कधीही केलेले नाही त्यांच्याइतकाच तुम्हाला सुद्धा स्ट्रोकचा त्रास होण्याची शक्यता कमी होईल.
आठवा टप्पा १० वर्षांनंतर
फुफ्फुसांच्या आजाराने मृत्यू येण्याचा धोका हा आयुष्यभर कधीही धूम्रपान न करणाऱ्या व्यक्तीइतकाच कमी होईल. तोंड, स्वरयंत्र,अन्ननलिका, मूत्राशय, मूत्रपिंड आणि स्वादुपिंड यासारख्या अन्य प्रकारच्या कर्करोगांची शक्यता कमी होते.
नववा टप्पा १५ वर्षांनंतर
हृदयविकार होण्याची शक्यता त्या व्यक्तींइतकीच कमी होते, ज्यांनी कधीच धूम्रपान केलेले नाही.
