नोव्हाक जोकोविच : दम्याचा त्रास असूनही 23व्या ग्रँड स्लॅमपर्यंत तो असा पोहोचला
सोमवार, 12 जून 2023 (08:15 IST)
पराग फाटक
BBC
नोवाक जोकोविचने त्याच्या कारकिर्दीतलं 23वं ग्रँड स्लॅम पटकावलं आहे. तिसऱ्यांदा फ्रेंच ओपनचं जेतेपद आपल्या नावे करत त्यानं ही कामगिरी केली आहे.
त्यामुळे आता जोकोविचने राफाएल नदालला मागे टाकलं आहे. नदालकडे आताच्या घडीला 22 ग्रँड स्लॅम आहेत.
लहानपणापासूनचं स्वप्न
"मी सात वर्षांचा लहानगा होतो, तेव्हा सर्बियातल्या माझ्या घरातच वेगवेगळ्या वस्तूंपासून विम्बल्डनची ट्रॉफी तयार करायचो आणि विचार करायचो, एक दिवस मी इथे येईन. इथे सहाव्यांदा या ट्रॉफीसह उभं राहणं, अवर्णनीय आहे."
जोकोविचनं यंदा ऑस्ट्रेलियन ओपन आणि फ्रेन्च ओपनचंही विजेतेपद मिळवलं होतं.
त्यामुळे एका वर्षात चारही मानाच्या स्पर्धा जिंकण्याच्या म्हणजे टेनिसच्या परिभाषेत ग्रँड स्लॅम पूर्ण करण्याच्या विक्रमापासून आता तो एकच पाऊल दूर आहे. यंदाच्या यूएस ओपनमध्ये विजय मिळवला, तर जोकोविचला ही कामगिरी साधता येईल.
संघर्षातून सुरू झालेला प्रवास
कोरोनाने झाकोळलेल्या काळात, दूरवर इंग्लंडमध्ये सर्बियाच्या एका माणसाने कसली तरी थाळी जिंकली याचं काय कौतुक करायचं? असा सवाल केला जाणं रास्त आहे.
संघर्ष, आर्थिक चणचण, पायाभूत सुविधांची कमतरता हे सगळं ओघाने आलंच. जे आहे त्यातून जोकोव्हिचने खेळायला सुरुवात केली. वाटेत प्रामुख्याने खाचखळगेच होते. व्यावसायिक टेनिसपटू होण्यासाठी गुणवत्ता अर्थातच लागते. त्याहूनही कामगिरीत सातत्य लागतं. अशक्य असा फिटनेस अंगी असावा लागतो.
चुकातून शिकण्याची सवय बाणवावी लागते. चांगला गुरू आवश्यक असतो. टेनिससारखा खर्चिक खेळ खेळण्यासाठी गुणग्राहक दाते लागतात. जगभर फिरत तिथलं वातावरण समजून घेत खेळण्याची तयारी लागते. हे सगळं जोकोव्हिचच्या बाजूने होतं असं नाही. त्याने एकेक करत सगळ्या आघाड्या बळकट केल्या.
जोकोव्हिचला दम्याचा त्रास होता. जोकोव्हिचने त्यासाठी उपचार सुरू केले. खेळताना हा त्रास बळावू नये यासाठी तज्ज्ञांनी जे सांगितलं ते केलं. एवढं सगळं करून झाल्यावर जोकोव्हिच जेव्हा व्यावसायिक टेनिसपटू म्हणून आंतरराष्ट्रीय पटलावर अवतरला तेव्हा रॉजर फेडरर आणि राफेल नदाल हे अवलिया ग्रँड स्लॅम जेतेपदांवर मांड ठोकून बसले होते.
एकाकडे होती सुखावणारी शैली, नजाकतभरं पदलालित्य, पोतडीतल्या नेमक्या फटक्याने प्रतिस्पर्ध्याला अवाक करण्याची ताकद. दुसरा एखाद्या मशीनसारखा प्रतिस्पर्ध्यांना चिरडून टाकायचा. प्रचंड ताकद, कुठूनही पुनरागमन करण्यासाठी लागणारी इच्छाशक्ती आणि भात्यातल्या अस्त्रांवरची अचूक पकड. या दोन अवलियांना ऐन भरात असताना जोकोव्हिचने आवाज दिला. तसं करणारा जोकोव्हिच पहिला आणि एकमेव वगैरे नव्हता.
फेडरर-नदाल ऐन भरात असताना अनेक चांगले खेळाडू टक्कर देत होते. अनेकांनी सद्दी मोडण्याचा कसोशीने प्रयत्न केला. काहींकडे ऊर्जा होती, काहींकडे फटके होते, काहींकडे फिटनेस होता. काहींकडे हे सगळं होतं. पण फेडरर-नदाल या दोघात तिसरा होण्याचं कठीण काम जोकोव्हिचने केलं.
शिडशिडीत बांधा, टोकदार नाक, गुणी मुलासारखे केस चोपून बसवलेले. गमत्या स्वभाव. या गुणवैशिष्ट्यांचा हा कार्यकर्ता त्रिकुटाचा तिसरा खांब होऊन खोलवर जाईल असं अनेकांना वाटलं नाही.
जोकोव्हिच विसावं ग्रँड स्लॅम जेतेपद स्वीकारल्यानंतर यासंदर्भात बोलला- "फेडरर नदाल यांनी मला सर्वोत्तमाचा ध्यास दिला. त्यांनी माझ्यातल्या खेळाडूचा कस लागेल याची दक्षता घेतली. खडतर आव्हानाला भिडून जिंकणं मोलाचं ही शिकवण दिली. ते दोघे दिग्गज आहेत. त्यांनी मला खेळायला, जिंकायला प्रेरणा दिली. त्यांच्या विक्रमाची बरोबरी करताना मला अतिशय आनंद आणि समाधान आहे".
फेडरर आणि नदाल हे दोन पहाड आणि समकालीन अनेक खेळाडूंना चीतपट करण्यासाठी जोकोव्हिचने स्वत:ची जीवनशैली बदलून टाकली. त्याने आहारातून ग्लुटेन वजा केलं. ग्लुटेनची अलर्जी आहे हे लक्षात आल्यानंतर जोकोव्हिचने ग्लुटेनचे सगळे पदार्थ त्यागले. ग्लुटेनचे पदार्थ शरीराला जे पुरवतात ते अन्य कोणते पदार्थ देतात याचा शोध घेऊन ते खायला सुरुवात केली. काही काळानंतर डेअरी उत्पादनंही सोडली. मग तर तो शुद्ध शाकाहारी झाला.
खेळातील चुका टिपून सुधारणा सांगतील, प्रतिस्पर्ध्यांच्या खेळातील उणेपण हेरतील, भौगोलिक गोष्टींचा अंदाज घेऊ शकतील अशी टीम तयार केली. दुखापतीच्या ससेमिऱ्यात अडकल्यानंतर लवकर पूर्वपदावर यायला मदत करतील असे फिजिओ, ट्रेनर गाठले. जिंकण्याच्या साधनेसाठी योग आणि ध्यानधारणा यांचा अंगीकार केला. मानसिकदृष्ट्या बळकट होण्यासाठी एका माजी टेनिसपटूला गाठलं.
या आणि तत्सम गोष्टी बाकी टेनिसपटूही करतात. पण जोकोव्हिचने प्रत्यक्ष मॅचमध्ये जसा खेळतो तसं सरावात उतरवलं. सरावात तासनतास घाम गाळला. पाचव्या सेटपर्यंत जाणाऱ्या मुकाबल्यांसाठी शारीरिकदृष्ट्या फिट राहण्यासाठी जे आवश्यक ते केलं. करतच राहिला.
फेडरर-नदाल-जोकोव्हिचची सद्दी
फेडरर-नदाल या जोडगोळीत आगंतुक वाटणाऱ्या जोकोव्हिचने याचं त्रिकुटात कधी रुपांतर केलं ते कळलंच नाही. फेडरर आणि नदाल दुखापतींमुळे थोडेसे बॅकफूटवर जात असताना जोकोव्हिचने सर्वस्व पणाला लावलं. जोडगोळी सक्रिय झाल्यानंतरही जोकोव्हिच बाजूला फेकला गेला नाही. बघता बघता फेडरर-नदाल-जोकोव्हिच अशी एक अदृश्य सद्दी तयार झाली.
2003 पासून काही क्षणांपूर्वी जोकोव्हिचने विम्बल्डनचा करंडक उंचावला त्याक्षणापर्यंत ही सद्दी कायम आहे. या सद्दीला अनेक धडका दिल्या जातात. सद्दी तुटणार असे काही वीर समोर येतात पण हे तिघं ग्रँड स्लॅम जेतेपदांवरची हुकूमत जराही सैल करत नाहीत. आजच्या जेतेपदाने जोकोव्हिच ग्रँड स्लॅम जेतेपदांच्या यादीत फेडरर आणि नदाल यांच्या बाजूला जाऊन बसला आहे. अप्राप्य वाटणाऱ्या मंडळींच्या पंक्तीला बसणं किती विलक्षण असेल! एरव्ही चिवटपणा हा फार ऐतिहासिक गुण मानला जात नाही. जोकोव्हिचच्या खेळाने, पवित्र्याने चिवटपणाला सद्गुणांच्या बाराखडीत नेलं आहे.
आपण सगळेच कोरोना काळातून जात आहोत. जोकोव्हिचलाही कोरोना झाला होता. त्याने विषाणूलाही सराईतपणे हरवलं. मोठं झाल्यावर माणसं मखरातल्यासारखं परीटघडीचं बोलतात पण जोकोव्हिचचा वावर याला अपवाद असतो. पावसाच्या ब्रेकदरम्यान तो बॉलबॉयच्या डोक्यावर छत्री धरतो. त्याला एनर्जी ड्रिंक देतो. अनेक खेळाडूंच्या उत्तम नकला करतो. विम्बल्डन जिंकल्यावर गवत खातो. आजही जेतेपदानंतर बोलत असताना, एक चाहती 'लव्ह यू जोको' चीत्कारली तेव्हा थांबून 'आय लव्ह यू टू' असं तिच्या दिशेने बघून बोलला.
मॅच जिंकल्यावर त्याच्या टीमला भेटला. त्यानंतर कोर्टवर परतत येत असताना एका युवा चाहत्याने सेल्फीसाठी फोन समोर केला. त्याला सेल्फी घेण्यासाठी जे करायचं असतं ते करता येईना. भांबावून गेला असावा. जोकोव्हिचने फोन हातात घेतला, स्वत:च सेल्फी काढून दिला आणि थँक्यू म्हणून खाली उतरला. जोकोव्हिचकडे गांभीर्य नाही, तो दुसऱ्यांचा आदर करत नाही यातून नावडणाऱ्यांचाही एक गट आहे.
फेडरर-नदाल एवढी जेतेपदं नावावर झाली आहेत, अकादमी आणि फाऊंडेशन आहे. निखर्वात संपत्ती आहे. जगभर चाहता वर्ग पसरला आहे. आज जरी निवृत्त झाला तरी हरकत नाही असं भरलेपण आहे. पण तो म्हणाला, जिंकण्याचा प्रवास सुरूच राहील. आम्ही तिघेही थांबणाऱ्यांपैकी नाही. सद्दी शब्दाला रद्दीचा नाद आहे. पण या त्रिकुटाची सद्दी हवीहवीशी आहे.
Published By -Smita Joshi
