नवपत्रिका पूजेमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या नऊ पानांची यादी

नवरात्री दरम्यान नवपत्रिका पूजा (किंवा नवपत्रिका स्थापना) ही एक महत्त्वाची परंपरा आहे, विशेषतः बंगाल आणि पूर्व भारतात ती मोठ्या प्रमाणात पाळली जाते. या पूजेत नऊ प्रकारच्या वनस्पतींच्या पानांचा उपयोग केला जातो, ज्या माता दुर्गेच्या नऊ रूपांचे प्रतीक मानल्या जातात. या पानांचा वापर केळीच्या खोडासोबत बांधून नवपत्रिका तयार केली जाते आणि तिची पूजा केली जाते. खाली नऊ पानांचे नाव आणि त्यांच्याशी संबंधित देवींची माहिती दिली आहे:

केळीचे पान (कदली)- केळीचे पान हे समृद्धी आणि शुद्धतेचे प्रतीक आहे. हे माता ब्रह्मचारिणीच्या शक्तीशी संबंधित आहे.

हळदीचे पान (हरिद्रा) -हळद ही पवित्र आणि औषधी वनस्पती आहे, जी शुद्धता आणि संरक्षणाचे प्रतीक आहे.

जयंतीचे पान (शेवरी)- जयंती ही विजय आणि सकारात्मक ऊर्जेची प्रतीक आहे, जी माता कुष्मांडाशी जोडली जाते.

बिल्वाचे पान (बेल)- बिल्वपत्र हे भगवान शिव आणि माता स्कंदमातेशी संबंधित आहे. हे शांती आणि समृद्धीचे प्रतीक आहे.

डाळिंबाचे पान (डाळिंब)- डाळिंबाचे पान प्रजननक्षमता आणि समृद्धी दर्शवते, जे माता कात्यायनीशी जोडले जाते.

अशोकाचे पान (सीता अशोक)- अशोक वृक्षाचे पान दुखःनाशक आणि सुखाचे प्रतीक आहे, जे माता कालरात्रीशी संबंधित आहे.

आंब्याचे पान (आम्र)- आंब्याची पाने शुभता आणि समृद्धीचे प्रतीक मानली जातात आणि माता महागौरीशी जोडली जातात.

धान्याचे पान (तांदूळ)- धान हे अन्न आणि समृद्धीचे प्रतीक आहे, जे माता सिद्धिदात्रीच्या कृपेशी संबंधित आहे.

कोलू किंवा अळूचे पान (कोलू/अळू)- कोलू (अळू) ही औषधी वनस्पती आहे, जी माता शैलपुत्रीच्या शक्तीशी जोडली जाते आणि आरोग्याचे प्रतीक आहे.

या नऊ पानांना केळीच्या खोडासोबत (कदली स्तंभ) बांधून एकत्र केले जाते आणि त्याला नवपत्रिका किंवा नबपत्रिका असे म्हणतात. ही नवपत्रिका माता दुर्गेच्या मूर्तीच्या उजव्या बाजूला स्थापित केली जाते. पूजेत या पानांना पवित्र जलाने स्नान घालून, गंध, फुले, धूप, आणि नैवेद्य अर्पण केले जाते. मंत्रोच्चार आणि प्रार्थनेसह नवपत्रिकेची पूजा केली जाते, ज्यामुळे माता दुर्गेच्या नऊ रूपांचा आशीर्वाद प्राप्त होतो.

ही परंपरा प्रामुख्याने बंगाली आणि पूर्व भारतीय संस्कृतीत पाळली जाते, त्यामुळे काही ठिकाणी पानांची नावे किंवा त्यांच्याशी संबंधित देवींची यादी थोडी वेगळी असू शकते. काही ठिकाणी दारुहळद आणि बहावा याची पाने घेतली जातात. जर तुम्ही ही पूजा करत असाल, तर स्थानिक पंडित किंवा परंपरेच्या तज्ज्ञांशी सल्लामसलत करणे उचित ठरेल.