एके काळी बिरबल दरबारात उपस्थित नव्हते. याचा फायदा घेत काही मंत्री बिरबलाच्या विरोधात महाराज अकबराचे कान भरू लागले. त्यातला एक म्हणाला, महाराज! तुम्ही प्रत्येक जबाबदारी फक्त बिरबलाला देता आणि प्रत्येक कामात त्याचा सल्ला घेतला जातो. याचा अर्थ एवढाच की तुम्ही आम्हाला अयोग्य समजता. पण, तसं नाही, आपणही बिरबलाइतकेच पात्र आहोत.
बिरबल महाराजांना अतिशय प्रिय होता. त्यांच्याविरुद्ध काहीही ऐकून घ्यायचे नव्हते पण मंत्र्यांची निराशा होऊ नये म्हणून त्यांनी तोडगा काढला. राजा त्यांना म्हणाले, मला तुम्हा सर्वांच्या एका प्रश्नाचे उत्तर हवे आहे. पण लक्षात ठेवा जर तुम्ही याचे उत्तर देऊ शकत नसाल तर तुम्हा सर्वांना फाशीची शिक्षा होईल.
दरबारी संकोचून महाराजांना म्हणाले, ''ठीक आहे महाराज! तुमची ही अट आम्हाला मान्य आहे, पण आधी तुम्ही प्रश्न विचारा.
राजा म्हणाला, "जगातील सर्वात मोठी गोष्ट कोणती?"
हा प्रश्न ऐकून सर्व मंत्री एकमेकांकडे रोखून पाहू लागले. त्यांची अवस्था पाहून महाराज म्हणाले, या प्रश्नाचे उत्तर अचूक असले पाहिजे हे लक्षात ठेवा. मला कोणतीही विचित्र उत्तरे नको आहेत.
यावर मंत्र्यांनी राजाला काही दिवस या प्रश्नाचे उत्तर मागितले. राजानेही हे मान्य केले.
राजवाड्यातून बाहेर पडल्यानंतर सर्व मंत्री या प्रश्नाचे उत्तर शोधू लागले. पहिला म्हणाला की देव ही जगातील सर्वात मोठी गोष्ट आहे, तर दुसरा म्हणाला की जगातील सर्वात मोठी गोष्ट भूक आहे. तिसर्‍याने दोघांचे उत्तर नाकारले आणि सांगितले की देव काही नाही आणि भूक देखील सहन केली जाऊ शकते. म्हणून राजाच्या प्रश्नाचे उत्तर या दोघांपैकी नाही.
वेळ हळूहळू निघून गेली आणि पुढे ढकलण्यातले सगळे दिवसही निघून गेले. तरीही राजाने विचारलेल्या प्रश्नाचे उत्तर न मिळाल्याने सर्व मंत्र्यांना आपल्या जीवाची काळजी वाटू लागली. दुसरा कोणताही उपाय न सापडल्याने ते सर्वजण बिरबलाकडे पोहोचले आणि त्यांना आपली संपूर्ण कहाणी सांगितली. बिरबलाला याची आधीच कल्पना होती. तो त्यांना म्हणाला, "मी तुमचे प्राण वाचवू शकतो, पण मी सांगतो तसे तुम्हाला करावे लागेल." बिरबलाचे म्हणणे सर्वांनी मान्य केले.
दुसऱ्याच दिवशी बिरबलाने पालखीची व्यवस्था केली. त्यांनी दोन मंत्र्यांना पालखी उचलण्याचे काम दिले, तिसर्‍याला हुक्का धरायला आणि चौथ्याला बूट काढून पालखीत बसवले. मग त्या सर्वांना राजाच्या महालाकडे चालत जाण्याचा इशारा दिला.
बिरबलासह सर्वजण दरबारात पोहोचले तेव्हा हे दृश्य पाहून महाराजांना आश्चर्य वाटले. बिरबलाला काही विचारण्याआधीच बिरबल स्वतः राजाला म्हणाला, महाराज! जगातील सर्वात मोठी गोष्ट म्हणजे मेघगर्जना. त्यांच्या गडगडाटामुळेच या सर्वांनी माझी पालखी उचलून येथे आणली आहे.
हे ऐकून महाराज हसल्याशिवाय राहू शकले नाहीत आणि सर्व मंत्री शरमेने मान खाली घालून उभे राहिले.
धडा -या कथेतून आपल्याला एक धडा मिळतो की आपण कधीही कोणाच्या क्षमतेबद्दल मत्सर करू नये, तर त्याच्याकडून शिकून स्वतःला सुधारण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे.
