ट्रेन आणि बसमध्ये मुलांचा जन्म झाल्याच्या बातम्या तुम्ही ऐकल्या असतील. त्यासाठीही नियम आहेत. नागरिकत्वाचा प्रश्नच उद्भवत नाही. पण कल्पना करा की तुम्ही परदेशात जात असाल आणि विमानात मूल जन्माला आले तर काय होईल? कोणत्या देशाचे नागरिक म्हटले जाईल? सात महिन्यांची गरोदर असलेल्या डेव्ही ओवेनसोबतही असेच घडले. आयव्हरी कोस्टहून लंडनला जात होती. पती सोबत नव्हता, फक्त चार वर्षांची मुलगी तिच्यासोबत प्रवास करत होती. प्रत्येक प्रकारे वैद्यकीय सल्ला घेतल्यानंतर त्यांनी उड्डाण घेतले. पण मध्येच प्रसूती वेदना सुरू झाल्या.
डेव्ही घाबरली, तरीही त्याला वाटले की काही अंतर बाकी आहे. कदाचित रुग्णालयात सुखरूप पोहोचेल, पण ते शक्य झाले नाही. मध्येच बाळ जन्माला आला. फ्लाइटमध्ये उपस्थित असलेल्या एका डच डॉक्टरने प्रसूती केली. मुलाचा जन्म झाला तेव्हा विमान ब्रिटनच्या सीमेपासून थोड्याच अंतरावर होते. आता ती मुलगी 28 वर्षांची आहे आणि तिचे नाव शोना आहे. तो जगभरातील सुमारे 50 लोकांपैकी एक आहे ज्यांना स्कायबॉर्न म्हणून ओळखले जाते. आता ती अशा मुलांना एकत्र आणण्याचा प्रयत्न करत आहे. स्कायबॉर्न नावाची वेबसाइटही तयार करण्यात आली आहे.
सुमारे 26 दशलक्ष प्रवाशांपैकी एक
आरोग्य तज्ज्ञांच्या मते, हा प्रकार 260 लाख प्रवाशांपैकी एकामध्ये होतो. फ्लाइटमध्ये बाळंतपण फारच दुर्मिळ आहे, कारण तेथे हवा कमी असते, ज्यामुळे बाळाला श्वास घेणे कठीण होते. गंभीरपणे, उच्च-तंत्रज्ञान उपकरणे जर जन्म चुकला किंवा तात्काळ सी-सेक्शनची आवश्यकता असेल तर अस्तित्वात नाही. नवजात बाळाच्या कानातील युस्टाचियन ट्यूब हवेच्या दाबातील बदलांशी संघर्ष करतात. या प्रकरणात धोका खूप जास्त आहे. विमान वाहतूक नियम अद्याप अस्पष्ट आहेत. काही एअरलाइन्स 27 आठवड्यांनंतर गर्भवती महिलांना घेऊन जाण्यास नकार देतात, तर काही गर्भवती महिलांना वैद्यकीय प्रमाणपत्रासह 40 आठवड्यांपर्यंत परवानगी देतात.
मुलाला नागरिकत्व कुठून मिळणार?
आता प्रश्न असा आहे की 36,000 फूट उंचीवर जन्मलेल्या मुलाला नागरिकत्व कुठून मिळणार? तज्ञांच्या मते - यासाठी कोणताही एक नियम नाही. पण लक्षात ठेवा की ज्या देशावरून विमान उडत असेल ती त्या देशाची भूमी मानली जाते. 1961 मध्ये एक करार समोर आला, ज्यामध्ये ही गोष्ट सांगण्यात आली होती. तसे, बहुतेक देश रक्ताच्या आधारे मुलांना नागरिकत्व देतात. म्हणजेच मुलाचे आई-वडील कुठेही असतील, त्याला त्या ठिकाणचे नागरिकत्व मिळेल. पण काही काळ आपण पृथ्वीकडे लक्ष देतो. म्हणजे जिथे जन्म. 1961 मध्ये झालेल्या करारामुळे अशा मुलांना नागरिकत्व मिळण्यास मदत होते, जिथे वाद होतात. त्या देशाच्या विमान कंपनीला त्या देशाचे नागरिकत्व मिळेल, असे त्यात म्हटले आहे. यूएस स्टेट डिपार्टमेंटच्या मते, जर एखाद्या मुलाचा जन्म आंतरराष्ट्रीय पाण्यात झाला असेल तर त्याच्या जन्माच्या ठिकाणी समुद्र लिहावा. फ्लाइटमध्ये जन्माला आल्यास त्याला ‘एअर बॉर्न’ मूल समजावे.
एअरलाइन जबरदस्त मार्केटिंग करते
फ्लाइटमध्ये मुलाचा जन्म ही आई-वडील आणि एअरलाइन दोघांसाठीही आनंदाची बातमी आहे. विमान कंपन्या याचे जबरदस्त मार्केटिंग करतात. व्हर्जिनने एका मुलाला 21 वर्षांपर्यंत मोफत उड्डाणाची भेट दिली कारण या मुलाचा जन्म त्याच्या विमानात झाला होता. त्याचप्रमाणे, ब्रिटिश एअरवेजने शोना ओवेनला तिच्या 18 व्या वाढदिवसाला 2 तिकिटे पाठवली, जेणेकरून ती तिच्या आजीला भेटण्यासाठी ऑस्ट्रेलियाला जाऊ शकेल. त्यांना अनेकदा विनामूल्य अपग्रेड मिळते.
