श्रावणातील वरदलक्ष्मी व्रत आणि पूजा: संपूर्ण माहिती
मंगळवार, 5 ऑगस्ट 2025 (11:45 IST)
वरदलक्ष्मी व्रत हे हिंदू धर्मातील एक महत्त्वाचे व्रत आहे, जे मोठ्या भक्तिभावाने पाळले जाते. हे व्रत श्रावण महिन्यातील शुक्ल पक्षातील दुसऱ्या शुक्रवारी किंवा काही ठिकाणी पौर्णिमेच्या आधीच्या शुक्रवारी केले जाते. 2025 मध्ये, हे व्रत 8 ऑगस्ट रोजी आहे (स्थानिक पंचांगानुसार तारीख निश्चित करावी). या व्रताद्वारे भक्त माता लक्ष्मीच्या वरदलक्ष्मी स्वरूपाची पूजा करतात, ज्यामुळे सौभाग्य, समृद्धी, आरोग्य आणि कुटुंब सुख प्राप्त होते अशी श्रद्धा आहे.
खाली वरदलक्ष्मी व्रत आणि पूजेची संपूर्ण माहिती आणि प्रक्रिया दिली आहे:
वरदलक्ष्मी व्रताचे महत्त्व
वरदलक्ष्मी व्रत माता लक्ष्मीच्या आठ स्वरूपांपैकी एक असलेल्या वरदलक्ष्मीच्या पूजेसाठी समर्पित आहे. ही पूजा सौभाग्य, संपत्ती आणि कुटुंबाच्या कल्याणासाठी केली जाते. एका कथेनुसार, चारुमती नावाच्या स्त्रीला स्वप्नात माता लक्ष्मीने हे व्रत करण्यास सांगितले. तिने व्रत केल्यानंतर तिच्या कुटुंबाला समृद्धी प्राप्त झाली. ही कथा या व्रताचे महत्त्व अधोरेखित करते. हे व्रत विशेषतः विवाहित स्त्रिया पाळतात, परंतु अविवाहित मुली, पुरुष आणि कुटुंबातील इतर सदस्यही सहभागी होऊ शकतात. यामुळे कौटुंबिक एकता आणि भक्ती वाढते.
वरदलक्ष्मी व्रताची तयारी
व्रत पाळणाऱ्यांनी सकाळी लवकर उठून स्नान करावे आणि स्वच्छ वस्त्र परिधान करावे.
उपवास हा पूर्ण (उपवासात अन्न न घेता) किंवा आंशिक (फलाहार किंवा हलका आहार) असू शकतो.
मन शुद्ध आणि शांत ठेवावे. सकारात्मक विचार आणि भक्तीभाव ठेवावा.
पूजा सामग्री:
कलश: तांब्याचा किंवा चांदीचा कलश, त्यात पाणी, सुपारी, नाणे, आंब्याची पाने, नारळ.
लक्ष्मी मूर्ती/चित्र: वरदलक्ष्मी मातेची मूर्ती किंवा फोटो.
फुलं: कमळ, जाई, मोगरा, गुलाब इत्यादी ताजी फुले.
हळद, कुंकू, चंदन, अक्षता: पूजेसाठी आवश्यक वस्तू.
धूप, दीप, अगरबत्ती: सुगंधी धूप आणि तेलाचे/तुपाचे दीप.
पूजा मंडप तयार करावा, ज्यावर लक्ष्मी मातेची मूर्ती किंवा चित्र ठेवावे.
वरदलक्ष्मी पूजेची प्रक्रिया
वरदलक्ष्मी पूजा साधारणतः सायंकाळी केली जाते, परंतु काही ठिकाणी सकाळीही केली जाते. खाली पूजेची पायरी-पायरी प्रक्रिया दिली आहे:
1. पूजा स्थळाची तयारी
पूजेच्या ठिकाणी पाट ठेवून त्यावर स्वच्छ वस्त्र पसरावे.
मध्यभागी कलश स्थापित करावा. कलशात पाणी, सुपारी, नाणे, आंब्याची पाने आणि वर नारळ ठेवावा.
कलशासमोर लक्ष्मी मातेची मूर्ती किंवा चित्र ठेवावे.
मूर्तीला हळद, कुंकू, चंदन लावून फुलांचा हार अर्पण करावा.
मूर्तीला साडी आणि दागिने अर्पण करावे.
2. संकल्प
पूजेच्या सुरुवातीला संकल्प घ्यावा. यात आपले नाव, गोत्र, तिथी, नक्षत्र सांगून व्रत आणि पूजेचा उद्देश (सौभाग्य, समृद्धी, कुटुंब कल्याण) सांगावा.
3. गणेश पूजा
सर्वप्रथम गणपतीची पूजा करावी, कारण कोणतेही शुभ कार्य गणपती पूजनाने सुरू होते.
गणपतीला हळद, कुंकू, फुले, दुर्वा अर्पण करावे आणि मोदकाचा नैवेद्य दाखवावा.
4. लक्ष्मी पूजा
कलश पूजा: कलशावर हळद, कुंकू लावून फुले अर्पण करावी. कलशाला नमस्कार करावा.
लक्ष्मी मातेची पूजा: मूर्तीला पंचामृताने स्नान घालावे (दूध, दही, तूप, मध, साखर). स्वच्छ पाण्याने स्नान घालावे आणि नवीन वस्त्र अर्पण करावे. हळद, कुंकू, चंदन, अक्षता, फुले, माला अर्पण करावी. धूप, दीप, अगरबत्ती दाखवावी. नैवेद्य अर्पण करावा (खीर, पुरणपोळी, फळे इ.). लक्ष्मी मातेची आरती करावी.
वरदलक्ष्मी व्रतासाठी पूजा मंत्र
"वरलक्ष्मीर्महादेवि सर्वकाम-प्रदायिनी
यन्मया च कृतं देवि परिपूर्णं कुरुष्व तत्"
5. वरदलक्ष्मी व्रत कथा
पूजेनंतर वरदलक्ष्मी व्रताची कथा वाचावी किंवा ऐकावी. ही कथा चारुमती नावाच्या स्त्रीच्या भक्तीवर आधारित आहे. कथा वाचल्यानंतर माता लक्ष्मीला नमस्कार करावा.
स्थानिक परंपरेनुसार पूजेच्या पद्धतीत थोडा फरक असू शकतो. त्यामुळे स्थानिक पंचांग किंवा पुरोहितांचा सल्ला घ्यावा. जर तुम्ही प्रथमच हे व्रत करत असाल, तर अनुभवी व्यक्ती किंवा पुरोहितांचे मार्गदर्शन घ्यावे. पूजा सायंकाळी 6 ते 8 या वेळेत करणे शुभ मानले जाते, परंतु स्थानिक पंचांगानुसार मुहूर्त तपासावा. वरदलक्ष्मी व्रत आणि पूजा ही माता लक्ष्मीच्या कृपेने जीवनात समृद्धी आणि सुख आणणारी भक्तीची सुंदर प्रक्रिया आहे.
