एड्स - एचआयव्ही नावाच्या विषाणूमुळे होतो. संसर्ग झाल्यानंतर 12 आठवड्यांनंतरच रक्त तपासणीवरून कळते की हा विषाणू शरीरात शिरला आहे, अशा व्यक्तीला एचआयव्ही पॉझिटिव्ह म्हणतात. एचआयव्ही पॉझिटिव्ह व्यक्ती अनेक वर्षे (6 ते 10 वर्षे) सामान्य दिसते आणि सामान्य जीवन जगू शकते, परंतु इतरांना रोग पसरवण्यास सक्षम असतं.
हा विषाणू प्रामुख्याने रक्तातील टी पेशी (सेल्‍स) आणि मेंदूच्या पेशींवर परिणाम करतो जे शरीराचे बाह्य रोगांपासून संरक्षण करतात आणि हळूहळू त्यांचा नाश करतात. काही वर्षांनी (6 ते 10 वर्ष) ही स्थिती उद्भवते. म्हणजे शरीराला सामान्य रोगांच्या जंतूंपासून स्वतःचा बचाव करू शकत नाही आणि विविध प्रकारचे संक्रमण होऊ लागते, या स्थितीला एड्स म्हणतात.
एड्सचा धोका कोणाला?
एक व्यक्ती एकापेक्षा जास्त व्यक्तींसोबत सेक्स करते.
वेश्येशी लैंगिक संबंध ठेवणारी व्यक्ती.
इंजेक्शनद्वारे औषधे घेत असलेली व्यक्ती.
लैंगिक संक्रमित रोगाने ग्रस्त व्यक्ती.
वडिलांचा/आईचा एचआयव्ही संसर्गानंतर जन्मलेली मुले.
चाचणी न केलेले रक्त प्राप्त करणारी व्यक्ती.
एड्स रोग कसा पसरतो?
एचआयव्ही संक्रमित व्यक्तीशी लैंगिक संपर्काद्वारे.
एचआयव्ही इतरांनी संक्रमित सिरिंज आणि सुया वापरण्याने.
एचआयव्ही संक्रमित आईपासून बाळाला जन्मापूर्वी, प्रसूतीच्या वेळी किंवा प्रसूतीनंतर लगेच.
एचआयव्ही संक्रमित अवयवांचे प्रत्यारोपण करून.
एकदा एचआयव्ही विषाणूचा संसर्ग होणे म्हणजे आयुष्यभर संसर्ग आणि वेदनादायक मृत्यू.
एड्स प्रतिबंध
तुमच्या जीवनसाथीशिवाय इतर कोणाशीही लैंगिक संबंध ठेवू नका.
लैंगिक संपर्कादरम्यान कंडोम वापरा.
ड्रग व्यसनी व्यक्तीने वापरलेली सिरिंज आणि सुया वापरू नका.
एड्सग्रस्त महिलांनी गर्भधारणा करू नये, कारण त्यांना जन्मलेल्या मुलाला हा आजार होऊ शकतो.
रक्ताची गरज असताना अज्ञात व्यक्तीचे रक्त घेऊ नका, सुरक्षित रक्तासाठी एच.आय.व्ही. फक्त चाचणी केलेले रक्त घ्या.
डिस्पोजेबल सिरिंज आणि सुया आणि इतर वैद्यकीय उपकरणे 20 मिनिटे पाण्यात उकळून निर्जंतुकीकरण केल्यानंतरच वापरावीत आणि दुसऱ्या व्यक्तीने वापरलेले ब्लेड वापरू नका.
एड्स असाध्य आहे - प्रतिबंध हा एकमेव उपचार आहे.
एच.आई.वी. संक्रमण पश्‍चात लक्षण
एच.आई.वी. पॉझिटिव्ह व्‍यक्तीमध्ये 7 ते 10 वर्षांनंतर विविध आजरांचे लक्षण पैदा होतात ज्यापैकी हे लक्षणं प्रामुख्याने दिसून येतात-
घशात किंवा आर्म्समध्ये सूज असलेल्या गिल्टि होणे
अनेक आठवडे अतिसार
अनेक आठवडे ताप
आठवडाभर खोकला
अकारण वजन कमी होणे
तोंडात जखमा
त्‍वचेवर वेदनादायक आणि खाज येणारे चकते होणे
हे सर्व लक्षण इतर सामान्य आजर, ज्यावर उपचार केला जाऊ शकतो त्याचे देखील असू शकतात.
एखाद्या व्यक्तीला बघून एच.आई.वी. संसर्गाबद्दल माहित पडत नाही- जोपर्यंत रक्ताची चाचणी केली जात नाही.
एड्स याप्रकारे पसरत नाही-
एच.आई.वी. संक्रमित व्‍यक्तीसोबत सामान्य संबंध ठेवल्याने, हात मिळवल्याने, सोबत जेवल्याने, एका मट्यातून पाणी प्यायल्याने, एकच बिछाना आणि कपडे वापरल्याने, एकाच खोलीत सोबत राहिल्याने, एकच शौचालय, स्‍नानघर प्रयोग केल्याने, मुलांसोबत खेळल्याने किंवा डास चावल्याने हा आजार पसरत नाही.
एच.आई.वी. संक्रमित व्‍यक्तींना प्रेम द्या- समाज बाहेर काढू नका
प्रमुख सन्‍देश
एड्सवर कुठलाही उपचार नाही किंवा यासाठी लस नाही.
सुरक्षित यौन संबंधासाठी कंडोम वापरा.
नेहमी सॅनिटाइज किंवा डिस्पोजेबल सिरिंज आणि सुया वापरा.
