कार्डियक अरेस्ट म्हणजे काय? ज्यामुळे शेफालीचा मृत्यू झाल्याचे मानले जात आहे, ते कसे ओळखावे ?

* अभिनेत्री-मॉडेल शेफाली जरीवाला (४२ वर्षीय) यांचे शुक्रवारी मुंबईत निधन झाले. काही वृत्तांत हृदयविकाराच्या झटक्याने मृत्यूचे कारण असल्याचे म्हटले जात आहे.

* शेफालीचा मृतदेह शवविच्छेदनासाठी पाठवण्यात आला आहे, मृत्यूचे कारण अद्याप निश्चित झालेले नाही.

* आता तुम्हाला प्रश्न पडला असेल की हा हृदयविकाराचा झटका काय आहे? याचा धोका कोणाला आहे?

बिग-बॉस १३ फेम अभिनेत्री-मॉडेल शेफाली जरीवाला (४२ वर्षीय) यांचे शुक्रवारी मुंबईत निधन झाले. मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, तिचे पती पराग त्यागी आणि इतर तिघे जण शेफालीला मुंबईतील बेलेव्ह्यू मल्टीस्पेशालिटी हॉस्पिटलमध्ये घेऊन गेले, जिथे डॉक्टरांनी तिला मृत घोषित केले. शेफालीचा मृतदेह शवविच्छेदनासाठी पाठवण्यात आला आहे, मृत्यूचे कारण अद्याप निश्चित झालेले नाही. काही वृत्तांत हृदयविकाराच्या झटक्याने मृत्यूचे कारण मानले जात आहे, जरी वेबदुनिया याची पुष्टी करत नाहीत. सुरुवातीच्या अहवालांमध्येही हृदयविकार हे मृत्यूचे कारण म्हणून सांगितले जात होते. आता तुम्हाला प्रश्न पडला असेल की हा हृदयविकाराचा झटका म्हणजे नेमके काय? याचा धोका कोणाला असतो आणि तो हृदयविकारापेक्षा किती वेगळा आहे? हृदयविकाराचा झटका आणि हृदयविकाराचा झटका, दोन्ही वेगळे आहेत.

अचानक हृदयविकाराचा झटका म्हणजे हृदयाच्या अनियमित गतीमुळे हृदयाच्या सर्व क्रियाकलाप अचानक बंद होणे, ज्यामध्ये श्वासोच्छवास अचानक थांबतो आणि व्यक्ती बेशुद्ध होते. जर त्यावर वेळीच उपचार केले नाहीत तर मृत्यूचा धोका लक्षणीयरीत्या वाढू शकतो.

डॉक्टर म्हणतात की, हृदयविकाराच्या झटक्यात, जर आपत्कालीन उपचारात कार्डिओपल्मोनरी रिसुसिटेशन (सीपीआर) त्वरित दिले तर जीव वाचण्याची शक्यता असते, जरी ती हृदयविकारापेक्षा अधिक गंभीर आणि प्राणघातक मानली जाते.

अनेकदा आपण सर्वजण हृदयविकाराचा झटका आणि हृदयविकाराला समान समस्या मानण्याची चूक करतो, तर दोघांमध्ये बरेच फरक आहेत. प्रथम हे समजून घेऊया.

हृदयविकाराचा झटका ही कोरोनरी धमन्यांमधील अडथळ्यामुळे होणारी समस्या आहे. जर या स्थितीवर उपचार न केल्यास, हृदयाकडे रक्ताचा प्रवाह थांबतो आणि पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नाही. ही स्थिती घातक ठरू शकते.

दुसरीकडे, जेव्हा एखाद्या व्यक्तीचे हृदय रक्त पंप करणे थांबवते तेव्हा कार्डियाक अरेस्ट होतो. या परिस्थितीत, रुग्ण सामान्यपणे श्वास घेऊ शकत नाही. या दोन्ही स्थिती घातक मानल्या जातात.

कार्डियक अरेस्टचे सामान्य कारण हृदय गतीमध्ये अनियमितता मानले जाते. हृदयाची विद्युत प्रणाली योग्यरित्या काम करत नसताना ही समस्या उद्भवू शकते. या परिस्थितीत, छातीत दुखणे, अनियमित हृदयाचे ठोके, श्वास घेण्यास त्रास होणे, बेहोशी होणे किंवा चक्कर येणे यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात.

एखाद्याला कार्डियक अरेस्ट झाला आहे की नाही हे कसे ओळखावे?

कार्डियक अरेस्टची लक्षणे सुरुवातीला दिसून येत नाहीत. कार्डियक अरेस्ट अचानक होतो आणि हृदयविकाराच्या तुलनेत रुग्णाच्या मृत्यूचा धोका जास्त असू शकतो. कार्डियक अरेस्टची लक्षणे तात्काळ आणि गंभीर असतात, ज्याकडे वेळीच लक्ष देणे आवश्यक आहे. जर एखादी व्यक्ती अचानक बेहोश झाली, नाडी नाही, श्वास घेत नसेल, तर हे कार्डियक अरेस्टचे लक्षण असू शकते.

कधीकधी, काही लोकांना अचानक कार्डियक अरेस्ट होण्यापूर्वीही अनेक समस्या असू शकतात, ज्याकडे देखील गांभीर्याने लक्ष देणे आवश्यक आहे. यामुळे छातीत अस्वस्थता, श्वास घेण्यास त्रास होणे, अशक्तपणा जाणवणे, जलद हृदयाचा ठोका येऊ शकतो, ज्याकडे दुर्लक्ष करू नये.

कार्डियक अरेस्टमध्ये नाडी आणि रक्तदाब विस्कळीत होतो. अशा परिस्थितीत मेंदू आणि शरीराच्या इतर भागांपर्यंत रक्त पोहोचू शकत नाही, या सर्व गोष्टी खूप वेगाने घडत असतात. म्हणूनच कार्डियाक अरेस्टला अधिक धोकादायक मानले जाते.

आता प्रश्न असा आहे की कार्डियक अरेस्टचे कारण काय आहे?

डॉक्टर म्हणतात की हृदयाच्या विद्युत क्रियाकलापातील बदलांमुळे ही समस्या उद्भवते. या बदलामुळे हृदय रक्त पंप करणे थांबवते आणि शरीरात रक्त वाहू शकत नाही. कार्डियक अरेस्ट समजून घेण्यासाठी हृदयाची सिग्नलिंग सिस्टम समजून घेणे महत्वाचे आहे. या सिग्नलिंगमधील कोणत्याही समस्येमुळे हृदय गती खूप वेगवान किंवा खूप मंद असू शकते. ज्यामुळे कार्डियक अरेस्ट होतो.

येथे हे जाणून घेणे महत्वाचे आहे की ज्यांना आधीच कोणताही हृदयरोग नाही अशा लोकांमध्ये देखील कार्डियक अरेस्ट होऊ शकतो. ज्यांना आधीच कोरोनरी धमनी रोग आहे, ज्यांना हृदयविकाराचा झटका आला आहे, त्यांना कार्डियक अरेस्टचा धोका जास्त असतो.

उच्च रक्तदाब, उच्च कोलेस्ट्रॉल, लठ्ठपणा-मधुमेहाच्या आजारांमुळे हा धोका आणखी वाढतो, ज्याकडे गांभीर्याने लक्ष देणे आवश्यक आहे.

हृदयविकाराचा झटका टाळण्यासाठी काय करावे?

हृदयाचे आरोग्य चांगले राहते अशा जीवनशैली आणि खाण्याच्या सवयींचा अवलंब करून हृदयविकाराचा झटका टाळता येतो. हृदयाला अनुकूल आहार घेणे, नियमित व्यायाम करणे, वजन नियंत्रित करणे आणि धूम्रपान टाळणे महत्वाचे आहे.

उच्च रक्तदाब, कोलेस्टेरॉल आणि मधुमेह यासारख्या परिस्थितींचे व्यवस्थापन करणे देखील हृदयविकाराचा झटका आणि हृदयविकाराचा झटका दोन्ही टाळण्यासाठी महत्वाचे आहे. हृदयविकाराचा झटका आणि हृदयविकाराच्या दोन्ही परिस्थितीत सीपीआर ही जीवनरक्षक पद्धत मानली जाते आणि प्रत्येकाने ती शिकणे महत्वाचे आहे.

अस्वीकारण: हा लेख सामान्य माहितीवर आधारित आहे. वेबदुनिया याची पुष्टी करत नाही. या संदर्भात अचूक माहितीसाठी संबंधित तज्ञांचा सल्ला घ्यावा.