Mahatma Gandhi Punyatithi 2025: मृत्यूपूर्वी नेमकं काय घडलं होतं?
गुरूवार, 30 जानेवारी 2025 (05:25 IST)
Mahatma Gandhi Punyatithi 2025 : महात्मा गांधी हे भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातील सर्वात प्रभावशाली नेत्यांपैकी एक होते. त्यांचे पूर्ण नाव मोहनदास करमचंद गांधी होते पण गांधीजींना आदराने "राष्ट्रपिता" म्हटले जाते. याशिवाय त्यांना बापू आणि महात्मा ही पदवी देखील देण्यात आली आहे. सत्य आणि अहिंसेच्या तत्त्वांवर आधारित एका अनोख्या चळवळीचे नेतृत्व करून महात्मा गांधींनी भारताला ब्रिटिश राजवटीपासून मुक्त करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. मोहनदास करमचंद गांधी यांचा जन्म २ ऑक्टोबर रोजी गुजरातमधील पोरबंदर येथे झाला. ३० जानेवारी १९४८ रोजी त्यांचे निधन झाले. दिल्लीतील बिर्ला हाऊसमध्ये नथुराम गोडसेने त्यांची गोळ्या घालून हत्या केली. त्यांच्या हत्येमुळे संपूर्ण देश शोकाकुल झाला होता.
मृत्यूच्या आधी काय घडलं?
३० जानेवारी १९४८ रोजी गांधीजी नेहमीप्रमाणे पहाटे ३:३० वाजता उठले. सकाळच्या प्रार्थनेत सहभागी झाले.
नंतर त्यांनी मध आणि लिंबाच्या रसापासून बनवलेले पेय प्यायले आणि पुन्हा झोपी गेले.
जेव्हा पुन्हा जागे झाले तेव्हा त्यांनी ब्रिजकृष्णाकडून स्वतःची मालिश करून घेतली आणि सकाळचे वर्तमानपत्र वाचले.
नंतर त्यांनी काँग्रेसच्या भविष्याबद्दल लिहिलेल्या त्यांच्या चिठ्ठीत काही बदल केले आणि आभाकडून बंगाली भाषा शिकण्याची मोहीम नेहमीप्रमाणे सुरू ठेवली.
नाश्त्यात त्यांनी उकडलेल्या भाज्या, बकरीचे दूध, मुळा, टोमॅटो आणि संत्र्याचा रस घेतला.
महात्मा गांधींचे डरबन येथील जुने मित्र रुस्तम सोराबजी हे त्यांच्या कुटुंबासह त्यांना भेटायला आले होते.
नंतर त्यांनी दिल्लीतील मुस्लिम नेते मौलाना हिफजूर रहमान आणि अहमद सईद यांची भेट घेतली.
दुपारी काही निर्वासित, काँग्रेस नेते आणि एक श्रीलंकेचा राजदूत त्यांच्या मुलीसह गांधींना भेटायला आला.
गांधींना भेटण्यासाठी आलेल्यांमध्ये सर्वात खास व्यक्ती सरदार पटेल होते जे दुपारी ४.३० वाजता तिथे पोहोचले.
गांधी आणि पटेल यांच्यातील चर्चा इतकी खोल आणि गंभीर होती की गांधीजी त्यांच्या प्रार्थना सभेला उशिरा पोहोचले.
या संभाषणादरम्यान त्यांच्या सवयीप्रमाणे गांधीजींनी सूत कातणे सुरू ठेवले.
५:१५ वाजता ते बिर्ला हाऊसमधून बाहेर पडले आणि प्रार्थना सभेकडे चालू लागले.
त्यांनी आभा आणि मनूच्या खांद्यावर हात ठेवला होता.
गांधी प्रार्थनास्थळासाठी बांधलेल्या व्यासपीठाच्या पायऱ्यांवर पोहोचले होते, तेव्हा खाकी कपडे घातलेला नथुराम गोडसे त्यांच्याकडे सरकला.
त्याच्याकडे बघून असे वाटत होते की जणू काही त्याला गांधींचे पाय स्पर्श करायचे आहेत.
आभाने त्याला थांबवण्याचा प्रयत्न केला, पण त्याने तिला ढकलून पिस्तूल काढली आणि गांधीजींवर अगदी जवळून गोळ्या झाडल्या.
त्याने त्याच्या हातातून सलग तीन गोळ्या झाडल्या.
एक गोळी गांधीजींच्या छातीत आणि दोन गोळ्या पोटात लागल्या.
आजही ३० जानेवारी रोजी महात्मा गांधींचे स्मरण केले जाते. हा दिवस महात्मा गांधींची पुण्यतिथी आहे. तथापि हा दिवस इतिहासातील एक विशेष दिवस म्हणून देखील साजरा केला जातो. गांधीजींची पुण्यतिथी भारतात शहीद दिन म्हणून साजरी केली जाते. हा दिवस राष्ट्रपिता महात्मा गांधी आणि देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी आपले बलिदान देणाऱ्या सर्व शहीदांना श्रद्धांजली अर्पण करण्यासाठी समर्पित आहे.
गांधीजींची पुण्यतिथी शहीद दिन म्हणून का साजरी केली जाते? ३० जानेवारीचा इतिहास आणि गांधीजींच्या पुण्यतिथीचा शहीद दिनाशी काय संबंध आहे ते जाणून घेऊया.
हुतात्मा दिन
३० जानेवारी १९४८ रोजी नवी दिल्लीतील बिर्ला हाऊसमध्ये नाथुराम गोडसेने महात्मा गांधींची गोळ्या घालून हत्या केली. गांधीजी हे भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याचे प्रमुख नेते होते आणि त्यांनी अहिंसा आणि सत्याग्रहाद्वारे भारताला मुक्त करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांची हत्या देशाचे मोठे नुकसान होते.
बापूंची पुण्यतिथी म्हणजेच ३० जानेवारी हा दिवस शहीद दिन किंवा हुतात्मा दिन म्हणून साजरा करून देश महात्मा गांधींना श्रद्धांजली वाहतो. या प्रसंगी, भारताचे राष्ट्रपती, उपराष्ट्रपती, पंतप्रधान आणि संरक्षण मंत्री राजधानी दिल्लीतील राजघाट येथील गांधीजींच्या समाधीवर पोहोचतात. गांधीजींचे स्मरण करून, स्वातंत्र्यलढ्यातील त्यांच्या योगदानाबद्दल त्यांना आदरांजली वाहली जाते. या प्रसंगी देशाच्या सशस्त्र दलातील शहीदांना अभिवादन केले जाते आणि बापू आणि शहीदांच्या स्मृतीप्रित्यर्थ दोन मिनिटे मौन पाळले जाते.
गांधीजींसोबतच, देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी आणि सुरक्षेसाठी आपले बलिदान देणाऱ्या सर्व शहीदांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ हा दिवस साजरा केला जातो. शहीद दिन साजरा करण्याचा उद्देश गांधीजींच्या विचारांचे, विशेषतः अहिंसा आणि सत्याच्या संदेशाचे स्मरण करणे आणि ते पुढे नेणे आहे.
वर्षातून दोनदा शहीद दिन साजरा केला जातो
भारतात शहीद दिन दोनदा साजरा केला जातो. ३० जानेवारी रोजी गांधीजींच्या पुण्यतिथीला, शहीदांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ शहीद दिन साजरा केला जातो. २३ मार्च रोजी शहीद दिन देखील साजरा केला जातो. दोन वेगवेगळ्या तारखांना शहीद दिन साजरा करण्याबद्दल लोक संभ्रमात आहेत. दोन्ही शहीद दिनांमध्ये फरक आहे. ३० जानेवारी रोजी महात्मा गांधींची हत्या झाली आणि २३ मार्च १९३१ रोजी स्वातंत्र्यसैनिक भगतसिंग, राजगुरू आणि सुखदेव यांना फाशी देण्यात आली. २३ मार्च रोजी अमर शहीद दिन साजरा केला जातो. या दिवशी या तिन्ही हुतात्म्यांच्या हौतात्म्याचे स्मरण केले जाते.
