भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातील प्रमुख नायक मोहनदास करमचंद गांधी यांचे 30 जानेवारी 1948 रोजी निधन झाले. देश यावर्षी गांधीजींची 74 वी पुण्यतिथी साजरी करत आहे. गांधीजींनी देशासाठी जे केले ते देश शतकानुशतके लक्षात ठेवेल. त्यांचे आदर्श, अहिंसेची प्रेरणा, सत्याची शक्ती यांनी इंग्रजांनाही नतमस्तक होण्यास भाग पाडले. या योगदानामुळे गांधीजींना आज महात्मा गांधी म्हणून ओळखले जाते. कोणी त्यांना बापू म्हणतात तर कोणी राष्ट्रपिता म्हणतात. 2 ऑक्टोबर 1869 रोजी पोरबंदर, गुजरात येथे पुतलीबाई आणि करमचंद गांधी यांच्या पोटी जन्मलेले, बालपणात आईच्या धार्मिक प्रथा आणि विधी अंगीकारणारे मूल नंतर राष्ट्रपिता झाले. अखेर असं काय घडलं? सत्य आणि अहिंसेचा मार्ग अवलंबून देशाला स्वातंत्र्य मिळवून देणारे महात्मा गांधी राष्ट्रपिता कधी आणि कसे झाले ते जाणून घ्या. गांधीजींच्या पुण्यतिथीनिमित्त भारताच्या राष्ट्रपिता यांच्याबद्दल जाणून घ्या.
महात्मा गांधींचे बालपण
गांधीजी लहानपणी अभ्यासात फारसे आश्वासक नव्हते. गणितात मध्यम स्तराचे विद्यार्थी होते आणि भूगोलात खूपच कमकुवत होते. त्यांचे हस्ताक्षरही सुंदर नव्हते, त्यामुळे त्यांना अनेकदा टोमणेही मारले जायचे पण ते इंग्रजीत प्रवीण होते. इंग्रजी विषयात त्यांना अनेक पुरस्कार आणि शिष्यवृत्ती मिळत असत.
गांधींचे कुटुंब
जेव्हा ते केवळ 13 वर्षांचे होते, तेव्हा त्यांचे लग्न पोरबंदरमधील एका व्यापाऱ्याची मुलगी कस्तुरबा यांच्याशी झाले होते, जी त्यांच्यापेक्षा 6 महिन्यांनी मोठी होती. वयाच्या 15 व्या वर्षी गांधीजी एका मुलाचे वडीलही झाले. मात्र त्यांचा मुलगा वाचला नाही. यानंतर गांधीजी आणि कस्तुरबा गांधी यांना चार पुत्र झाले, त्यांची नावे हरीलाल, मणिलाल, रामलाल, देवदास.
गांधींची चळवळ
कस्तुरबा गांधींनी गांधीजींना प्रत्येक पावलावर साथ दिली. गांधीजींच्या बरोबरीने पाऊल टाकून चालणार्‍या त्या एक आदर्श पत्नी असल्याचे म्हटले जाते. लोक गांधीजींना प्रेमाने बापू म्हणतात आणि कस्तुरबा गांधींना बा म्हणतात. गांधीजींनी कायद्याचा अभ्यास केला आणि 1919 मध्ये ब्रिटीशांच्या रौलेट कायद्याच्या विरोधात आंदोलन सुरू केले. या कायद्यांतर्गत एखाद्या व्यक्तीला कोणत्याही खटल्याशिवाय तुरुंगात पाठवण्याची तरतूद होती. तेव्हा गांधीजींनी सत्याग्रहाची घोषणा केली. 'असहकार आंदोलन', 'सविनय कायदेभंग चळवळ', 'दांडी यात्रा' आणि 'भारत छोडो आंदोलन' केले.
सुभाषचंद्र बोस पहिल्यांदाच राष्ट्रपिता म्हणाले
नेताजी सुभाषचंद्र बोस आणि महात्मा गांधी यांच्यात मतभेद असल्याची चर्चा आहे, परंतु 6 जुलै 1944 रोजी रंगून रेडिओ स्टेशनवरून दिलेल्या भाषणात नेताजींनी पहिल्यांदाच गांधीजींना राष्ट्रपिता म्हणून संबोधले. आझाद हिंद फौजेची स्थापना करताना नेताजींनी महात्मा गांधींचा आशीर्वाद मागितला होता.
आपल्या भाषणाच्या शेवटी सुभाषचंद्र बोस म्हणाले होते की, 'आमच्या राष्ट्रपिता, भारताच्या स्वातंत्र्याच्या पवित्र लढ्यात मी तुमचे आशीर्वाद आणि शुभेच्छा मागत आहे.'
नंतर, 30 जानेवारी 1948 रोजी, नथुराम गोडसेने नवी दिल्लीतील बिर्ला भवन येथे गांधीजींची हत्या केली. अहिंसेचा संदेश देणाऱ्या या महान व्यक्तिमत्त्वाच्या आयुष्याचा अंत झाल्यानंतर देशवासीयांनी गांधीजींना राष्ट्रपिता मानले.
