विदर्भाच्या अभिमानाचे आणि मराठा साम्राज्याच्या पूर्वेकडील विस्ताराचे प्रतीक असलेली रघुजी राजे भोसले यांची तलवार आता महाराष्ट्रात आणली जात आहे. हे केवळ ऐतिहासिक वारशाचे पुनरागमन नाही तर नागपूर आणि विदर्भाच्या इतिहासाचे पुनरुज्जीवन करण्याची संधी देखील आहे. तलवारी परत येण्याच्या बातमीने पुन्हा एकदा लोकांना आठवण करून दिली आहे की रघुजी भोसले कोण होते आणि त्यांचा नागपूरशी इतका खोल संबंध का आहे.
रघुजी भोसले कोण होते?
भोसले राजवंशात जन्मलेले रघुजी भोसले शाहूजी महाराजांच्या कारकिर्दीत एक प्रमुख सेनापती होते. जेव्हा मराठा साम्राज्य साताऱ्याबाहेर आपला प्रभाव मजबूत करत होते, तेव्हा रघुजींना पूर्वेकडे विस्तार करण्याचे काम सोपवण्यात आले होते. रघुजी भोसले हे १८ व्या शतकातील एक शक्तिशाली मराठा योद्धा आणि शासक होते. त्यांनी बेरार ते बंगाल पर्यंत मराठा साम्राज्याचा प्रभाव पसरवला. रघुजी भोसले यांनी गोंडवाना, छत्तीसगड, ओडिशा आणि बंगालमध्ये लष्करी मोहिमांद्वारे राजकीय नकाशा बदलला.
भोसले राजवंशाचे रघूजीराजे भोसले (१६९५ - १४ फेब्रुवारी १७५५) हे मराठा साम्राज्याचे नावाजलेले सेनापति होते. रघुजी अत्यंत धाडसी असे मराठा सेनापति होते. त्यांच्या सैन्याने दोनदा बंगालवर आक्रमण केले आणि कटकवर सुद्धा आपला अंमल स्थापित केला. सन १७४५ ते १७५५ दरम्यान त्यांनी चांदा, छत्तीसगड, आणि संबलपूर आपल्या अखत्यारीत आणले. १७३९ मध्ये गोंडवाना (देवगड) च्या गोंड राजाला पराभूत करून रघुजी भोसले यांनी नागपुरात भोसले राजवटीचा पाया घातला. त्यांनी नागपूरला त्यांची राजधानी बनवले.
नागपूरशी खोल संबंध
नागपूर ही केवळ त्यांची राजधानी नव्हती तर मराठा साम्राज्याची राजधानी देखील बनली. ते त्यांच्या अभिमानाचे आणि ओळखीचे केंद्र देखील होते. त्यांनी छत्रपती शाहूंच्या कारकिर्दीत पूर्व-मध्य भारतात नागपूर साम्राज्यावर कब्जा केला. १८५३ मध्ये इंग्रजांनी ताबा घेण्यापर्यंत त्यांच्या वारसांनी नागपुरात राज्य केले. त्यांनी येथे किल्ले, मंदिरे आणि प्रशासकीय संरचना बांधल्या. सांस्कृतिक जतन हा त्यांच्या धोरणाचा एक महत्त्वाचा भाग होता - कला, साहित्य आणि धार्मिक कार्यक्रमांना प्रोत्साहन देऊन त्यांनी नागपूरला एक समृद्ध सांस्कृतिक शहर बनवले. १४ फेब्रुवारी १७५५ रोजी रघुजींचे निधन झाले.
रघुजी भोसले यांची तलवार महाराष्ट्रात आणली जाणार आहे
२९ एप्रिल २०२५ रोजी लंडनमध्ये झालेल्या लिलावात महाराष्ट्र सरकारने रघुजी भोसले यांची तलवार खरेदी केली. मराठा योद्धा रघुजी भोसले प्रथम यांची ऐतिहासिक तलवार राज्य सरकारने ४७.१५ लाख रुपयांना खरेदी केली.
