Adhara Pana भगवान जगन्नाथांना अर्पण केलेला हा 'प्रसाद' फेकून दिला जातो, कोणत्याही भक्ताला तो खाण्याची परवानगी नाही, जाणून घ्या रहस्य

भगवान जगन्नाथांची यात्रा वर्षातून फक्त एकदाच होते. या यात्रेत भगवान जगन्नाथ स्वतः त्यांच्या भक्तांच्या प्रार्थना ऐकण्यासाठी त्यांच्या दालनातून बाहेर पडतात. या यात्रेदरम्यान अनेक विधी होतात, त्यापैकी एक म्हणजे भगवान जगन्नाथ प्रसाद फेकण्याची एक अतिशय अनोखी विधी. भगवानांचा प्रसाद फेकून दिला जातो हे ऐकून तुम्हाला खूप विचित्र वाटत असेल! त्याहूनही विचित्र म्हणजे हा प्रसाद कोणीही खाऊ शकत नाही. आता तुमच्या मनात आणखी प्रश्न निर्माण होत असतील की या प्रसादात असे काय आहे जे कोणीही खाऊ शकत नाही. तर आज आम्ही तुम्हाला या खास प्रकारच्या प्रसादाबद्दल सांगू.

'आधार पाणा' प्रसाद म्हणजे काय?

रथयात्रेदरम्यान, भगवान जगन्नाथांना अनेक प्रकारचे प्रसाद अर्पण केले जातात, परंतु त्यांना एक विशेष प्रकारचे पेय देखील अर्पण केले जाते, जे दुधापासून तयार केले जाते. गोडवा मिळवण्यासाठी त्यात अनेक प्रकारची फळे आणि साखर देखील मिसळली जाते. हे पांढऱ्या रंगाचे खीरसारखे पेय आहे. मात्र याला देवाचा प्रसाद मानत नाही. हे एक प्रकारचे पेय आहे जे सामान्य भक्तांसाठी नाही. या पेयामध्ये दूध, साखर, तुळस, केळी, कापूर, काळी मिरी, दालचिनी आणि इतर अनेक औषधी वनस्पती असतात. जेव्हा देव मंदिरातून बाहेर पडतात आणि आपल्या रथावर स्वार होतात तेव्हा मातीच्या भांड्यात हे पेय बलराम, सुभद्रा आणि जगन्नाथ यांच्या मूर्तींच्या ओठांवर लावले जाते आणि नंतर हे भांडे रथावरच फोडले जाते आणि रस्त्यावर पसरवले जाते. पण हा एक विधी आहे. याला देवाचा प्रसाद मानू शकत नाही. या विधीनंतरच रथ पुढे जातो."

'आधार पाणा' कोणासाठी आहे?

अधारा पान हे प्रसाद मानले जात नसल्यामुळे, ते जगन्नाथजींच्या भक्तांमध्ये कधीही वाटले जात नाही. प्रभूंच्या रथयात्रेत सर्वजण भाग घेतात. केवळ मानवच नाही तर देव, भूत आणि नकारात्मक शक्ती देखील यात भाग घेतात. प्रभूची यात्रा यशस्वी व्हावी आणि कोणत्याही प्रकारची दुर्घटना घडू नये यासाठी, हे पेय प्रभूच्या ओठांना लावले जाते आणि त्यांना शांत करण्यासाठी जमिनीवर पसरवले जाते." अशा परिस्थितीत, जर तुम्हाला रस्त्यावर असे पेय पसरलेले दिसले तर तुम्ही चुकूनही ते सेवन करू नये. हा विधी नेहमीच सूर्यास्तानंतर केला जातो आणि या विधीपूर्वी, पुजारी सोष उपचार पूजा देखील करतात. त्यानंतरच हे पेय प्रभूच्या ओठांना स्पर्श केला जातो.

'आधार पाणा' विधी कसा केला जातो?

हा एक खूप मोठा विधी आहे. हा तीन दिवसांसाठी केला जातो. यामध्ये प्रत्येक देवतेच्या रथात ३ मातीच्या भांड्यांमध्ये हे पेय ठेवले जाते. हे पेय बनवणारे लोक देखील विशेष असतात. त्यांना महासुर सेवक म्हणतात. त्यांचे काम हे पेय पूर्ण भक्तीने बनवणे आहे. हा विधी नेहमीच यात्रेच्या १०, ११ आणि १२ व्या दिवशी होतो. हा विधी नीलाद्री बीजेच्या आधी म्हणजेच रथयात्रा उत्सवातील शेवटचा आणि सर्वात महत्वाचा विधी आहे." या विधी दरम्यान, रथाच्या वरूनच मातीचे भांडे फोडले जातात, जेणेकरून सर्व अदृश्य देव आणि क्रूर आत्मे देखील ते पिऊ शकतील आणि शांत होऊ शकतील.

अंतिम टप्पा

अधारा पणाचा विधी रथयात्रेचा शेवट दर्शवितो. याचा अर्थ असा की रथांवर देवतांचा मुक्काम आता अंतिम टप्प्यात आहे आणि ते लवकरच त्यांच्या मूळ गर्भगृहात विराजमान होतील. हा उत्सव संपल्याचे आणि प्रभूंच्या घरी परतण्याच्या तयारीचे एक महत्त्वाचे लक्षण आहे.