भाद्रपद शुध्द तृतीयेचे हरीतालिका हे व्रत कूमारीकांनी मनासारखा पती मिळावा म्हणून व सौभाग्यवतींनी पतीराज दिर्घायूषी , आरोग्यवान व्हावे म्हणून आवर्जुन करावे असा प्रघात आहे...
हरितालिका हे श्री पार्वती मातोश्रींचेच एक नाव , त्यांनी आपल्या प्रबळ इच्छेने खडतर तपश्चर्या करून श्री महादेवांना प्राप्त केले.,याचीच आठवण म्हणून या व्रताचे आचरण केले जाते..
● या व्रताचे दिवशी सूर्योदयाआधी उठून आवळ्याचे तेल व उटण्याने स्नान करावे...
● शूभ्र वस्त्र परीधान करावे...
● उगवत्या सूर्यनारायणांना अर्घ्य देऊन " ॐ असवादित्य ब्रह्म " म्हणत स्वतः भोवती 3 प्रदक्षिणा घालाव्या..
● आपल्या घरातील देवपूजा व नित्यसेवा पूर्ण करावी..
पूजेची मांडणी
■ पूजेची जागा झाडून व गोमूत्राने स्वच्छ पूसून घ्यावी., सर्वत्र गोमूत्र शिंपडावे...
■ स्वच्छ केलेल्या जागेवर बेलपत्राची रांगोळी काढून त्यावर चौरंग कींवा पाट ठेवावा त्यावर पांढरे सूती/रेशमी वस्त्र अंथरुन मधोमध नदीच्या वाळूची श्री महादेवांची पिंड करावी..,
■ त्या पिंडीच्या पूर्वेला एक दूसरी छोटी पिंड (श्री हरितालिका/श्री पार्वती मातोश्रींची) करावी..
■ छोट्या पिंडीच्या समोर दोनही बाजूंना 2 शाळूंका (श्री जया व श्री विजया) कराव्यात..
■ श्री महादेवांच्या पिंडीसमोर विड्याच्या जोड पानांवर श्री गणेशांची मूर्ती/सूपारी ठेवावी.,श्री गणपतींसमोर एका छोट्या वाटीत गूळखोबरे ठेवावे...
■ श्री गणेशांच्या उजव्या बाजूला घंटी व डाव्या बाजूला शंख ठेवावा.
■ मांडलेल्या पूजेसमोर एका छोट्या पाटावर पांढरे कापड अंथरून त्यावर श्री हरितालिका व्रत कथेची पोथी ठेवावी.,पूजेभोवती रांगोळी काढावी...
" ॐ भद्रं कर्णेभि:..." शांतीमंत्र म्हणत कपाळाला हळदी-कुंकू लावावे...
■ आचमन :---
प्रथम 3 नावांनी उजव्या तळहातावर पाणी घेऊन प्राशन करावे..
1) ॐ केशवाय नमः !
2) ॐ नारायणाय नमः !
3) ॐ माधवाय नमः !
पूढील 2 नावांना पाणी सरळ हाताने ताम्हणात सोडावे...
4) ॐ गोविंदाय नमः !
5) ॐ विष्णवे नमः !
पूढील नावे ध्यानपूर्वक म्हणावी..
6) ॐ मधूसूदनाय नमः !
7) ॐ त्रिविक्रमाय नमः !
8) ॐ वामनाय नमः !
9) ॐ श्री धराय नमः !
10) ॐ ऋषीकेषाय नमः !
11) ॐ पद्मनाभाय नमः !
12) ॐ दामोदराय नमः !
13) ॐ संकर्षणाय नमः !
14) ॐ वासूदेवाय नमः !
15) ॐ प्रद्यूम्नाय नमः !
16) ॐ अनिरुद्धाय नमः !
17) ॐ पूरूषोत्तमाय नमः !
18) ॐ अधोक्षजाय नमः !
19) ॐ नारसिंहाय नमः !
20) ॐ अच्यूताय नमः !
21) ॐ जनार्दनाय नमः !
22) ॐ उपेन्द्राय नमः !
23) ॐ हरये नमः !
24) ॐ श्रीकृष्ण परमात्मने नमः !
■ प्राणायाम :---
गायत्री मंत्र म्हणत 1 प्राणायाम करावा..
■ विधीवत् संकल्प :---
उजव्या तळहातावर पाणी , अक्षता व बेलपत्र घेऊन पूढील संकल्प म्हणावा...
सौभाग्यवतींसाठी :---" मी ( अमूक ) गोत्रात उत्पन्न ( अमूक ) नावाची मला जन्मोजन्मी अखंडीत सौभाग्य प्राप्त व्हावे, धन-धान्य-पूत्र-पौत्रादिंची अभिवृध्दी व्हावी, दिर्घायूष्यादि सकल कार्यसिध्दीसाठी...
कूमारीकांसाठी :-- " मी ( अमूक ) गोत्रात उत्पन्न ( अमूक ) नावाची मला मनेप्सित निर्व्यसनी, सच्चारीत्र्यवान, धार्मिक असा शोभन गूणमंडीत पती प्राप्त होण्यासाठी.....
प्रतिवार्षिक विहीत श्री हरितालिका व्रत अंगभूत यथाशक्ती यथाज्ञानाने यथामिलीत उपचारांनी श्री उमा महेश्वर प्रीत्यर्थे श्री वालूका शिवलिंगांचे पूजन करीत आहे ! निर्विघ्नता सिद्धीसाठी श्री रिध्दी सिद्धी सहीत श्री महागणपती पूजन तसेच कलश , शंख , घंटी , दिप पूजन करीत आहे ! "
गणपतींचे पूजन :--
श्री गणेशांना " ॐ गं गणपतये नमः ! " या मंत्राचा जप करत गंध-अक्षता-हळदीकुंकु लावावे, लालफूल व दूर्वा वहाव्यात, धूप-दिप ओवाळून खडीसाखर किंवा गूळ-खोबर्याचा नैवेद्य दाखवावा...
हात जोडून नमस्कार करावा...
शुध्दीकरण :--
( शिव पंचाक्षरी मंत्राचा जप करत खालील कृती कराव्यात...)
• आपल्या आसनाला नमस्कार करावा.
• दाही दिशांना नमस्कार करावा.
• पूजेच्या कलशात गंध-अक्षता-फूल-बेलपत्र-हळदीकुंकु वाहून नमस्कार करावा.
• शंख धूवून पूसून पाणी भरुन जागेवर ठेवावे, त्यांना गंध-फूल व बेलपत्र वाहून नमस्कार करावा.
• घंटी धूवून पूसून जागेवर ठेवावी, त्यांना गंध-अक्षता-फूल-हळदीकुंकु व बेलपत्र वाहून नमस्कार करावा,घंटी वाजवावी..
• प्रज्वलित निरांजनाला गंध-अक्षता-फूल-हळदीकुंकु व बेलपत्र वाहून नमस्कार करावा.
• शंखातील थोडे पाणी कलशात टाकावे व कलशातील पाणी हातात घेऊन सर्व पूजा साहित्यावर व स्वतःच्या अंगावर शिंपडावे..
श्री वालूका शिवलिंगांचे पूजन
प्राणप्रतिष्ठा :---
एक बेलपत्र तूपात बूडवून शिवलिंगावर ठेवावे..
डोळे मिटून एकाग्रचित्ताने 15 वेळा "ॐ" म्हणावा..
ध्यान :---
( हात जोडून खालील ध्यान म्हणावे..)
"ॐ पीतकौशेय वसनां हेमाभां कमलासनाम् !
भक्तानां वरदां नित्यं पार्वतीं चिंतयाम्यहम् !!"
"विधाय वालूकालिंगम् अर्चयंतीम् महेश्वरम् !
"पूर्णेन्दुवदनां ध्यायेध्दरितालीं वरप्रदाम् !!"
"मंदारमाला कुलितालकायै कपालमालांकित शेखराय !"
"दिव्यांबरायै च दिगंबराय नमः शिवायै च नमः शिवाय !!
हात जोडून मनोभावे पूजेत झालेल्या चूकांबद्दल क्षमा मागावी...
खालील प्रार्थना म्हणावी...
हरितालिके नमस्तेsस्तु सशिवे भक्तवत्सले !
संसारभय भीताsहम् त्वमेव शरणं मम !
जन्मजन्मनि सौभाग्य मक्षय्यं देहि मेsव्ययम् !!
शेवटी हातात पाणी घेऊन " मी माझ्या ज्ञानानूसार व मिळालेल्या उपचारद्रव्यांनी श्री हरीतालिका व्रतानिमित्त केलेले श्री वालूकालिंगार्चन श्री उमा महेश्वरांना प्रिय होवो... " असे म्हणून पाणी ताम्हणात सोडावे.
● या दिवशी व्रतस्थ महीलांनी अन्नग्रहण करू नये केवळ फलाहार करावा...
