दुर्घटनाग्रस्त विमानाचा Black Box सापडला, काय आहे हे DFDR

What is the importance of dfdr in a airplane: तुम्ही कधी विचार केला आहे का की विमान कोसळल्यावर काय घडले हे तपासकर्ते इतक्या अचूकतेने कसे शोधू शकतात? त्याचे रहस्य एका विशेष उपकरणात लपलेले आहे, ज्याला सामान्यतः ब्लॅक बॉक्स म्हणतात. 

त्याचे खरे नाव फ्लाइट डेटा रेकॉर्डर (FDR) आहे आणि त्याचा एक महत्त्वाचा भाग डिजिटल फ्लाइट डेटा रेकॉर्डर (DFDR) आहे. चला जाणून घेऊया ते काय आहे आणि हवाई सुरक्षेत त्याची भूमिका काय आहे.

DFDR म्हणजे काय?

DFDR, म्हणजेच डिजिटल फ्लाइट डेटा रेकॉर्डर, विमानाच्या "ब्लॅक बॉक्स" चा एक अपरिहार्य घटक आहे. हे एक अत्यंत मजबूत आणि उष्णता-प्रतिरोधक उपकरण आहे, जे विमानाच्या मागील बाजूस स्थापित केले जाते, कारण अपघात झाल्यास हा भाग बहुतेकदा कमीत कमी खराब होतो. त्याचे मुख्य कार्य विमानाचे विविध पॅरामीटर्स आणि क्रियाकलाप रेकॉर्ड करणे आहे. ते विमानाचा वेग, उंची, दिशा, इंजिन कामगिरी, उड्डाण नियंत्रण स्थिती आणि इतर तांत्रिक माहिती यासारख्या शेकडो प्रकारच्या डेटाची नोंद करते.

DFDR चे महत्त्व

DFDR चा प्राथमिक उद्देश हवाई अपघात आणि घटनांच्या तपासात मदत करणे आहे. जेव्हा विमान अपघात होते तेव्हा तपासकर्ते DFDR कडून डेटा पुनर्प्राप्त करतात. हा डेटा त्यांना अपघातापूर्वी विमानात काय घडत होते हे समजून घेण्यास मदत करतो. ते वैमानिकांच्या निर्णयक्षमतेबद्दल, विमानाच्या यांत्रिक कामगिरीबद्दल आणि बाह्य घटकांबद्दल (जसे की हवामान) महत्त्वाचे संकेत प्रदान करते. DFDR शिवाय, अनेक हवाई अपघातांचे कारण कधीच कळले नसते, ज्यामुळे भविष्यात असे अपघात रोखणे कठीण होते.

DFDR कसे कार्य करते?

DFDR सतत विमानाशी जोडलेल्या विविध सेन्सर्सकडून डेटा प्राप्त करतो. हा डेटा डिजिटल स्वरूपात रेकॉर्ड केला जातो आणि एका मजबूत मेमरी युनिटमध्ये संग्रहित केला जातो. आधुनिक DFDR हजारो तासांचा उड्डाण डेटा रेकॉर्ड करू शकतात. हे उपकरण अशा प्रकारे डिझाइन केले आहे की ते अति उष्णता, धक्का आणि पाण्याचा दाब सहन करू शकते, जेणेकरून अपघात झाल्यास देखील डेटा सुरक्षित राहतो. अपघातानंतर, तपासकर्ते हा 'ब्लॅक बॉक्स' शोधतात आणि विशेष उपकरणांचा वापर करून त्यातून डेटा काढतात, ज्याचे विश्लेषण ते अपघाताच्या कारणांपर्यंत पोहोचण्यासाठी करतात.

DFDR आणि CVR हे जुळ्या आत्म्यांसारखे आहेत:

DFDR सोबत, कॉकपिट व्हॉइस रेकॉर्डर (CVR) नावाचे आणखी एक महत्त्वाचे उपकरण आहे. DFDR विमानाचा तांत्रिक डेटा रेकॉर्ड करते, तर CVR कॉकपिटमधील आवाज रेकॉर्ड करते, जसे की वैमानिकांमधील संभाषण, हवाई वाहतूक नियंत्रणाशी संवाद आणि कॉकपिटमधील इतर आवाज. DFDR आणि CVR एकत्रितपणे अपघातापूर्वी विमानाच्या आत आणि बाहेर काय घडत होते याचे एक व्यापक चित्र सादर करतात, जे तपासात खूप मदत करते.

DFDR चे फायदे

• अपघात तपासात मदत: अपघाताची मूळ कारणे शोधण्यात ते महत्त्वाची भूमिका बजावते.

• सुरक्षितता सुधारणे: मिळालेल्या माहितीच्या आधारे, विमान उद्योग सुरक्षा प्रोटोकॉल आणि डिझाइन सुधारू शकतो.

• भविष्यातील अपघात रोखणे: कारणे समजून घेऊन, भविष्यात असे अपघात टाळण्यासाठी आवश्यक पावले उचलता येतात.

• पायलट प्रशिक्षण सुधारणे: अपघात विश्लेषणातून मिळालेले धडे पायलट प्रशिक्षण कार्यक्रम सुधारण्यासाठी वापरले जातात.

थोडक्यात, DFDR हे केवळ रेकॉर्डिंग उपकरण नाही तर ते हवाई सुरक्षेचा अविभाज्य भाग आहे. हा 'ब्लॅक बॉक्स' कदाचित काळा नसेल, पण हवाई अपघातांचे रहस्य उलगडण्यात त्याची भूमिका एखाद्या जादूई शस्त्रापेक्षा कमी नाही.

Edited By - Priya Dixit