पावसाळ्यातील आजारांपासून दूर राहण्यासाठी सावधगिरी बाळगा? विशेषतःकिडनी रुग्णांनी आणि महिलांनी!

मलेरिया आणि डेंग्यूमुळे डिहायड्रेशन आणि किडनीला थेट इजा होऊन तीव्र ताप येऊ शकतो. अतिसारामुळे गंभीर निर्जलीकरण आणि इलेक्ट्रोलाइट्सचे नुकसान होऊ शकते ज्यामुळे मूत्रपिंड बिघडते. काही अतिसाराचे आजार, मलेरिया आणि डेंग्यूमुळे किडनीला दुखापत होऊन प्लेटलेटचे विकारही होऊ शकतात.

या सर्व संक्रमणांमुळे किडनीला झालेली दुखापत सौम्य ते गंभीर डायलिसिसची आवश्यकता भासू शकते. ही एक तीव्र दुखापत असल्याने, ही मूत्रपिंड निकामी होण्याचा तात्पुरता एक प्रकार आहे जो संसर्गावर उपचार केल्यावर दूर होतो. यामुळे किडनीच्या आजार असलेल्या पुरुष किंवा महिला दोघांनी हि याची काळजी घ्यावी आणि शक्यतो किडनीच्या आजारापासून दूर राहावे.होतो ज्यामुळे मळमळ, उलट्या, भूक न लागणे आणि श्वास घेण्यास अडथळा म्हणजेच दम लागतो. 

दीर्घकालीन किडनीचा आजार असलेल्यांमध्ये कमी कार्यक्षम

डॉ झहीर विराणी, सल्लागार नेफ्रोलॉजिस्ट/मुत्रपिंड विशेषज्ञ, मसिना हॉस्पिटल मुंबई 

शरीरातील अतिमहत्वाच्या अवयवांपैकी एक म्हणजे मूत्रपिंड. हे द्रव आणि विरघळणाऱ्या घटकांचे संतुलन नियंत्रित करून, टाकाऊ पदार्थ काढून टाकून, चांगले हिमोग्लोबिन सुनिश्चित करते आणि हाडांचे आरोग्य टिकवून होमिओस्टॅसिस राखण्यास मदत करते.

जेव्हा मूत्रपिंडाच्या तीव्र दुखापतीमध्ये मूत्रपिंडाचे कार्य बिघडते तेव्हा हे होमिओस्टॅसिस नष्ट होते ज्यामुळे द्रव साठणे, उच्च रक्तदाब, अशक्तपणा आणि विषारी पदार्थांचा संचय  साठा असतो म्हणून या कमकुवत मूत्रपिंडाचा कोणताही आजार आपत्तीजनक असू शकतो त्यामुळे पावसाळ्यातील आजारांपासून दूर राहण्यासाठी सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.

पावसाळ्यामुळे उष्णतेपासून दिलासा मिळतो परंतु पाणी आणि प्रदूषित अन्न-निर्मित आजारही मोठ्या प्रमाणात बळावतात.

विविध बांधकामांच्या ठिकाणी साचलेले पाणी मलेरिया, डेंग्यू आणि चिकुनगुनिया यांसारख्या वेक्टरजन्य रोगांचे प्रजनन केंद्र बनले आहे. तसेच, लेप्टोस्पायरोसिस टायफॉइड, तीव्र गॅस्ट्रोएन्टेरिटिस, हिपॅटायटीस ए आणि हिपॅटायटीस ई च्या प्रकरणांमध्ये वाढ दिसून येते.

या आजारांमुळेच विविध यंत्रणांद्वारे मूत्रपिंडाला इजा होऊ शकते परंतु त्यांच्यावर उपचार करण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या देशी उपचारपद्धती आणि NSAIDs [नॉन-स्टेरॉइडल अँटी-इंफ्लेमेटरी ड्रग्स] आणि इतर नेफ्रोटॉक्सिक औषधांच्या रूपात वापरल्या जाणार्‍या प्रतिरोधी औषधांवर अनियंत्रित उपचारांमुळे मूत्रपिंडला इजा होऊ शकते.

महिलांनी कशाप्रकारे काळजी घ्यावी 

वारंवार मूत्रमार्गात संक्रमण होत असलेल्या महिलांनी दररोज पुरेशा प्रमाणात द्रवपदार्थ सेवन केले पाहिजे यामुळे लघवीचा प्रवाह चांगला राहील. इतर संभाव्य उपाय योजनांमध्ये लैंगिक संभोगानंतर मूत्राशय रिकामे करणे, किंवा विलंब लावणे टाळणे आणि मल गेल्यानंतर समोरून मागे पुसणे टाळावे. रजोनिवृत्तीनंतरच्या स्त्रिया क्रीम, टॅब्लेट किंवा योनिमार्गाच्या स्वरूपात इस्ट्रोजेन वापरण्याचा विचार करू शकतात.

त्यामुळे मूलभूत स्वच्छता आणि शिष्टाचार तुम्हाला आजार होण्याचा धोका कमी करण्यासाठी आणि आरोग्य सेवा प्रणालीवर अनावश्यक भार टाळण्यात खूप मदत करेल.

उपचारापेक्षा प्रतिबंध केंव्हाही चांगलाच, यामुळे मूलभूत स्वच्छता आणि आजार टाळण्यास मदत करेल. या खालील दिलेल्या आज्ञांचे पालन केल्याने व्यक्तीचे जीवन निरोगी बनू शकते.

१. अन्न आणि द्रवपदार्थ तयार करण्यापूर्वी किंवा वापरण्यापूर्वी, शौचालय वापरल्यानंतर आणि कामावरून किंवा खेळातून आल्यानंतर आपले हात साबण आणि पाण्याने स्वच्छ केल्याने अन्नजन्य आजारांचे प्रमाण लक्षणीयरीत्या कमी होण्यास मदत होईल.

२. पाणी फिल्टर करावे ज्यामुळे पाण्यातील घाण, गाळ आणि वाळू काढून टाकेल आणि त्यानंतर ते वापरण्यापूर्वी एक मिनिट उकळत ठेवावे. 

३. पाणी आणि अन्न स्वच्छ कंटेनरमध्ये साठवले पाहिजे जे दररोज धुतलेले असावे.

४. अन्न आणि पाणी नेहमी झाकून ठेवा.

५. खाण्यापूर्वी फळे किंवा भाज्या पूर्णपणे धुवा.

६. फक्त पाश्चराइज्ड डेअरी उत्पादने वापरा.

७. खोकताना किंवा शिंकताना तोंडावर रुमाल घ्यावा

८. ताप आल्यास अधिकृत डॉक्टरांचा सल्ला घ्या आणि स्वतः औषोधोपचार करणे टाळा.

डॉ श्रुती तापियावाला, ग्लोबल हॉस्पिटल, मुंबई येथील कन्सल्टंट नेफ्रोलॉजिस्ट आणि रेनल ट्रान्सप्लांट फिजिशियन