शिर्डी हे महाराष्ट्र राज्यातील एक प्रमुख धार्मिक ठिकाण आहे, जे नाशिकजवळ आहे. हे "साईची भूमी" म्हणून प्रसिद्ध आहे. शिर्डी हे महान संत साई बाबा यांचे घर असून येथे प्रसिद्ध साई बाबा मंदिर आणि काही ऐतिहासिक स्थळांव्यतिरिक्त विविध मंदिरे आहेत. महाराष्ट्राच्या अहमदनगर जिल्ह्यात वसलेले, शिर्डी हे साई बाबाच्या भक्तांसाठी एक पवित्र आणि तीर्थक्षेत्र आहे, येथे दरवर्षी मोठ्या संख्येने भाविक येतात. एक लहान शहर असूनही, शिर्डी येथे धार्मिक स्थळांनी आणि कार्यांनी भरलेले आहे जे येथे दर्शनासाठी येणार्‍या लोकांना अपार शांती देते. शिर्डीतील श्री साईबाबा मंदिराव्यतिरिक्त, यात्रेकरू अनेक धार्मिक स्थळांना भेट देऊ शकतात, शिर्डीतील दर्शनीय स्थळे म्हणजे चावडी, समाधी मंदिर, चावडी आणि वेट एन जॉय वॉटर पार्क.
इ.स.च्या १९च्या शतकाच्या उत्तरार्धात संत साईबाबांच्या वास्तव्यामुळे शिर्डी नावारूपास येऊ लागले. साईबाबांच्या पश्चात तेथे भक्तांनी उभारलेल्या साईबाबा मंदिरामुळे धार्मिक क्षेत्र म्हणून हे प्रसिद्धी पावले आहे. शिर्डीला साईनगर देखील म्हणतात. १९ व्या शतकाच्या उत्तरार्धातील संत श्री साईबाबा यांचे घर म्हणून शिर्डी प्रख्यात आहेत. शिर्डी येथे स्थित श्री साईबाबा संस्थान ट्रस्ट ही सर्वात श्रीमंत मंदिर (संस्था) आहे.
श्री साई बाबा संस्थान मंदिर, महाराष्ट्र, भारत, शिरडी, श्री साईबाबांना समर्पित एक प्रमुख धार्मिक स्थळ आहे. साई बाबा हे भारताच्या भूमीवर जन्मलेले सर्वात महान संत मानले जातात. असे म्हटले जाते की साईबाबांकडे असामान्य शक्ती होती जी ते आपल्या भक्तांच्या दु: खापासून मुक्त करण्यासाठी वापरत असत.
या मंदिरात साई बाबाची देवता म्हणून पूजा केली जाते आणि हे सर्व भक्तांसाठी एक पवित्र स्थान मानले जाते. श्री साई बाबा मंदिर कॉम्प्लेक्स हे शिरडी गावच्या मध्यभागी असलेल्या सुमारे २०० चौरस मीटर क्षेत्रावर पसरलेले एक धार्मिक स्थळ आहे. हे मंदिर जगभरातून येणार्‍या भाविकांसाठी एक विशेष स्थान आहे. दररोज सरासरी 25,000 भाविक साई बाबा मंदिरात येतात. सण आणि विशेष प्रसंगी दररोज भाविकांची संख्या 1,00,000 पर्यंत वाढते.
शिर्डीला भेट देणार्‍या भाविकांसाठी द्वारकामाई शिर्डीचा खजिना आहे. द्वारकामाई हे शिर्डीचे हृदय असल्याचे म्हणतात, जिथे साईबाबाने आपल्या शेवटच्या क्षणांसह जीवनाचा एक विशेष काळ घालवला असे म्हटले जाते. द्वारकामाई हे बाबांचे घर असल्याने ते सर्व भक्तांसाठी भक्तीचे स्थान आहे. शिर्डीला येणारे सर्व धर्मांचे लोक साई बाबा मंदिरासह द्वारकामाईला भेट देतात आणि त्यांनी दिलेल्या शिकवणीवर विश्वास ठेवतात.
यापूर्वी येथे या ठिकाणी जीर्ण झालेली मशीद होती जी खोल भोक आणि कोसळलेल्या अवशेषांनी भरून गेली होती, परंतु बाबांनी ती पूर्णपणे बदलली. इथली सर्वात खास गोष्ट म्हणजे द्वारकामाई बहुदा एकमेव मशिदी आहे ज्यात मंदिर आहे. या मशिदीत पाय टाकताच भक्ताला साईबाबांच्या आशीर्वादाचा आशीर्वाद प्राप्त होतो. जेव्हा तुम्ही साईबाबांच्या या घरात प्रवेश कराल तेव्हा तुम्हाला खूप हलके व शांत वाटेल.
समाधी मंदिर हे नागपुरातील लक्षाधीश माणसाने (जो साईबाबांचे भक्त आहे) यांनी बांधलेले अतिशय आकर्षक मंदिर आहे. या मंदिराची सर्वात खास गोष्ट म्हणजे हे मंदिर पांढर्‍या संगमरवरीचे बनलेले आहे, जे दोन मोठ्या खांबाच्या दरम्यान दागिन्यांनी सजलेले आहे.
शिर्डीतील गुरुस्थान हे सर्वात खास ठिकाण आहे. हे ठिकाण इतके खास मानले जाते कारण ते पवित्र स्थान आहे जिथे साईबाबाने 16 वर्षांच्या मुलाच्या रुपात प्रथम जगासमोर पाहिले. हे ठिकाण शिर्डी शहरापासून सुमारे 14 कि.मी. अंतरावर कोपरगाव येथे आहे. हे खास ठिकाण कडूलिंबाच्या झाडाखाली आहे. आपण सांगू की इथे एक मंदिर आहे ज्यावर साईबाबांची प्रतिमा समोर शिवलिंगम आणि नंदी बैल ठेवलेला आहे. गुरुस्थानचा अर्थ आहे - गुरूचे स्थान. या ठिकाणी याबद्दल असेही सांगितले जाते की येथे धूप जाळण्याने भक्तांचे सर्व रोग बरे होतात.
चावड़ी हे शिर्डीला भेट देणार्‍या यात्रेकरूंचे एक विशेष ठिकाण आहे. या जागेबद्दल असे सांगितले जाते की साईबाबांनी आपल्या शेवटच्या वर्षांत काही रात्री येथे घालवले. चावडी द्वारकामाई मशिदीजवळ आहे. तेथून त्यांच्या अनुयायांनी साईबाबांची मिरवणूक पालखीमध्ये काढली, म्हणून साईबाबांचे भक्त हे स्थान अतिशय विशेष मानतात.
खंडोबा मंदिर म्हणजे मुख्य रस्त्यावर खंडोबा, बानई आणि म्लाईसाईची चिन्हे असलेले असे एक मंदिर आहे. शिर्डीचे हे खास मंदिर शहरातील प्रतिष्ठित देवता खंडोबाला समर्पित आहे. या जागेबद्दल असे सांगितले जाते की साई बाबा लग्नाच्या मेजवानीसह दुसर्‍यांदा शिर्डीला आले आणि त्यांनी आपले पाय वटवृक्षाखाली ठेवले. म्हाळसापती नावाचा पुजारी पहिल्यांदा साई बाबाला दिसले. हे मंदिर खंडोबाला समर्पित 13 सर्वात प्रमुख मंदिरांपैकी एक आहे.
शिर्डी हे भारतातील महाराष्ट्रातील एक प्रमुख तीर्थक्षेत्र आहे जे रस्ते व रेल्वेमार्गाने चांगलेच जोडलेले आहे आणि यामुळे पर्यटक आणि भक्त दोघांनाही शिरडी साई बाबा मंदिरात त्यांचे दिव्य दर्शन घेणे सोपे करते. तथापि, हे शहर महाराष्ट्रातील काही प्रमुख पर्यटन स्थळांच्या सभोवतालदेखील आहे.
