COVID-19: कोरोना आता महामारी नाही, कसा ठरवणार, WHO जाहीर करणार

स्पेनसारख्या युरोपातील काही देशांमध्ये कोविड-19 ला स्थानिक आजार म्हणून घेण्याचा विचार सुरू आहे. मात्र त्याचवेळी जागतिक आरोग्य संघटना (WHO) आणि इतर अधिकाऱ्यांनी याबाबत इशारा दिला आहे. तो म्हणतो की जगाने साथीच्या रोगाचा अंत जाहीर करण्यात घाई करू नये.

महामारी  (पैंडेमिक)आणि स्थानिक (एंडेमिक) यांच्यात काय फरक आहे

जेव्हा एखादा रोग एखाद्या विशिष्ट भागात काही स्थापित स्वरूपात नियमितपणे दिसून येतो, तेव्हा त्याला स्थानिक म्हणतात. दुसरीकडे, महामारीचा अर्थ असा होतो की जेव्हा काही अज्ञात रोग जागतिक स्तरावर लाटेप्रमाणे उठतात आणि संपूर्ण जगाला आपल्या ताब्यात घेतात.

कोपनहेगन (डेनमार्क) येथील युरोपियन मुख्यालयातील संसर्गजन्य रोग विशेषज्ञ कॅथरीन स्मॉलवूड म्हणतात की व्हायरसबद्दल अजूनही अनेक अनिश्चितता आहेत आणि तो सतत त्याचे स्वरूप बदलत आहे. अशा परिस्थितीत, त्याची पुनर्व्याख्या करणे आणि त्याला स्थानिक श्रेणीत टाकणे हे आता योग्य पाऊल ठरणार नाही. बर्‍याच देशांमध्ये याला स्थानिक आजार म्हणून घोषित करण्यात येणारी सर्वात मोठी अडचण म्हणजे सार्वजनिक आरोग्य आणीबाणी म्हणून त्याची दखल घेतली जाणार नाही. म्हणजे त्यावर कमी संसाधने खर्च होतील.

कोविडचा निर्णय स्थानिक मानावा?

जगातील अनेक श्रीमंत देश त्यांच्या हद्दीतील उद्रेकानुसार हे ठरवतील. कोविड-19 ची लस, औषधे आणि इतर पद्धती ज्या या श्रीमंत देशांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर उपलब्ध आहेत, त्यांना जागतिक स्तरावर हा आजार आटोक्यात येईपर्यंत या आजारावर नियंत्रण ठेवण्यास मदत होईल. त्याच वेळी, जागतिक आरोग्य संघटनेचे आपत्कालीन प्रमुख डॉ. मायकेल रायन म्हणतात की हा काही प्रमाणात वैयक्तिक निर्णय असू शकतो कारण येथे केवळ प्रकरणांची संख्याच नाही तर त्याची तीव्रता आणि त्याचा परिणाम देखील आहे. परंतु असे मानले जाते की जागतिक आरोग्य संघटनेच्या घोषणेनंतर, महामारी संपुष्टात येईल, असे मानले जात असले तरी, यासंदर्भात कोणतेही निश्चित निकष नाहीत. दुसरीकडे, कोविडला स्थानिक आजार म्हणून घोषित करण्याला काही लोक हे वैज्ञानिक पाऊल उचलण्यापेक्षा राजकीय पाऊल म्हणत आहेत.

एंडेमिक किंवा स्थानिक या विषयावर स्पेनचा प्रस्ताव

स्पेनचे पंतप्रधान पेड्रो सांचेझ म्हणाले की मृतांच्या संख्येत घट झाल्यामुळे युरोपीय अधिकाऱ्यांनी आता या रोगाचा स्थानिक पातळीवर विचार करायला सुरुवात केली पाहिजे. याचा अर्थ स्पेनमध्ये कोविडशी संबंधित प्रकरणे नोंदवण्याची गरज भासणार नाही आणि ज्यांना काही लक्षणे दिसतील त्यांची चाचणी करण्याचीही गरज भासणार नाही, फक्त ते आजारी व्यक्तींवर उपचार करत राहतील. हा प्रस्ताव EU अधिकार्‍यांमध्ये ठेवण्यात आला आहे, परंतु त्यावर अद्याप कोणताही निर्णय घेण्यात आलेला नाही. ऑक्टोबरच्या सुरुवातीला, युरोपियन सेंटर फॉर डिसीज प्रिव्हेन्शन अँड कंट्रोलने एक सल्लागार जारी केला होता की कोविड -19 च्या प्रकरणांवर देखील फ्लूसारख्या इतर रोगांप्रमाणेच निरीक्षण केले पाहिजे आणि प्रत्येक व्यक्तीची लक्षणे तपासणे आवश्यक नाही.

एंडेमिक म्हणजे संकटाचा अंत

असे नाही, टीबी, एचआयव्ही सारखे अनेक गंभीर आजार जगातील अनेक देशांमध्ये स्थानिक घोषित केले गेले आहेत, परंतु त्यानंतरही दरवर्षी हजारो लोकांचा या आजारामुळे मृत्यू होतो. त्याचप्रमाणे, मलेरिया, ज्याला उप-सहारा आफ्रिकेच्या बर्‍याच भागांमध्ये स्थानिक मानले जाते, दरवर्षी अंदाजे 200 दशलक्ष प्रकरणे घडतात. ज्यामध्ये सुमारे 6 लाख मृत्यूंचाही समावेश आहे. रायन म्हणतो की स्थानिक म्हणजे काही चांगले नाही पण हा आजार आता कायमचा सहअस्तित्वात असणार आहे. त्याच वेळी, फ्लूसारख्या इतर श्वसनाच्या आजारांप्रमाणे हा आजार जरी हंगामी घोषित केला गेला तरी, त्यानंतरही हा विषाणू जीवघेणा राहणार असल्याचेही आरोग्य अधिकाऱ्यांचे मत आहे. फरक एवढाच असेल की पुढे जाऊन लोकांचा मृत्यू कमी होण्याची शक्यता असेल.