Somvati Amavasya 2025: सोमवती अमावस्या विधी, महत्त्व आणि कथा
शनिवार, 24 मे 2025 (06:05 IST)
हिंदू धर्मात अमावस्या ही तिथी विशेष मानली जाते. असे मानले जाते की या दिवशी पूर्वजांची पूजा आणि प्रार्थना केल्याने ते प्रसन्न होतात आणि त्यांच्या वंशजांना जीवनात सुख आणि समृद्धी देतात.
सोमवती अमावस्येचे महत्त्व:
सोमवती अमावस्या ही हिंदू धर्मात विशेष धार्मिक आणि आध्यात्मिक महत्त्व असलेली तिथी आहे, जी अमावस्या सोमवारी येत असल्याने 'सोमवती' म्हणून ओळखली जाते. ही तिथी वर्षातून एक किंवा दोनदा येते आणि याला पितृ कार्य, स्नान-दान आणि भगवान शिव-पार्वतीच्या पूजेचे विशेष महत्त्व आहे.
धार्मिक महत्त्व: या दिवशी भगवान शिव आणि माता पार्वतीची पूजा केल्याने सुख, समृद्धी आणि सौभाग्य प्राप्त होते. सवाष्ण स्त्रिया आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि सुखी दांपत्य जीवनासाठी व्रत ठेवतात.
पितृ दोष मुक्ती: सोमवती अमावस्येला पितरांचा तर्पण, श्राद्ध आणि पिंडदान केल्याने पितृ दोषापासून मुक्ती मिळते आणि पितरांचे आशीर्वाद प्राप्त होतात.
पवित्र स्नान: या दिवशी गंगा किंवा इतर पवित्र नदीत स्नान केल्याने पापांचा नाश होतो आणि पुण्य मिळते.
वट सावित्री संयोग: 26 मे 2025 रोजी सोमवती अमावस्येला वट सावित्री व्रताचा विशेष योग आहे, ज्यामुळे या दिवसाचे महत्त्व आणखी वाढते. उत्तर भारतात अमावास्येला वट सावित्री व्रत पाळले जाते.
सोमवती अमावस्येची तिथी आणि शुभ मुहूर्त (26 मे 2025):
तिथी: वैशाख महिन्यातील कृष्ण पक्ष अमावस्या 26 मे 2025 रोजी दुपारी 12:11 वाजता सुरू होईल आणि 27 मे 2025 रोजी सकाळी 8:31 वाजता समाप्त होईल. उदय तिथीनुसार, सोमवती अमावस्या 26 मे रोजी साजरी होईल.
शुभ मुहूर्त:
ब्रह्म मुहूर्त: सकाळी 4:00 ते 4:45 (स्थानिक वेळेनुसार बदलू शकते).
अभिजित मुहूर्त: दुपारी 12:00 ते 12:45.
या दिवशी काय करावे:
ब्रह्म मुहूर्तात उठून गंगा किंवा इतर पवित्र नदीत स्नान करावे. नदी उपलब्ध नसल्यास घरी नहाण्याच्या पाण्यात गंगाजल मिसळून स्नान करावे. स्नानानंतर सूर्यदेवाला अर्घ्य अर्पण करावे आणि गायत्री मंत्राचा जप करावा.
भगवान शिव आणि माता पार्वतीची विधिवत पूजा करावी. शिवलिंगावर गंगाजल, बिल्वपत्र, दूध, दही, मध आणि खडीसाखर अर्पण करावे. "ॐ नमः शिवाय" किंवा "ॐ गौरीशंकराय नमः" यांचा 108 वेळा जप करावा.
खीर बनवून शिवजीला अर्पण करावी आणि गरजूंना वाटावी.
पितृ दोष निवारणासाठी:
पितरांचा तर्पण, श्राद्ध आणि पिंडदान करावे. काळे तीळ, सफेद फुले आणि कुश वापरावे.
पितरांच्या नावाने खीर किंवा अन्न पशूंना खायला द्यावे.
गरजूंना अन्न, वस्त्र, कंबल किंवा चांदीच्या वस्तूंचे दान करावे.
पिंपळाच्या आणि तुळशीच्या झाडाची पूजा:
पिंपळात त्रिदेवांचा वास मानला जातो, त्यामुळे या झाडाच्या मुळाशी जल अर्पण करावे आणि 108 परिक्रमा करावी. परिक्रमा करताना कच्चा धागा बांधावा. तुळशीच्या झाडाला धान, पान आणि खडी हळद अर्पण करावी. सुहागिन स्त्रिया पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी मौन व्रत किंवा उपवास ठेवू शकतात. पितृ दोषापासून मुक्तीसाठी काळ्या तिळाचे दान करावे. काल सर्प दोषापासून मुक्तीसाठी विशेष पूजा आणि मंत्र जप करावा.
एकेकाळी एका शहरात एक गरीब ब्राह्मण त्याच्या पत्नी आणि मुलीसह राहत होता. सर्व गुणांनी संपन्न असूनही, ब्राह्मणाच्या मुलीचे लग्न होऊ शकले नाही. एके दिवशी त्या ब्राह्मणाच्या घरी एक महात्मा आले. ब्राह्मणाचे कुटुंब आणि मुलगी त्यांना खूप आदराने वागवत होते. ब्राह्मण मुलीच्या सेवेने महात्मा खूप खूश झाले. विचारल्यावर ब्राह्मणाने महात्मांना त्यांची समस्या सांगितली आणि त्यावर उपाय विचारला. महात्माजींनी मुलीच्या हाताकडे पाहिले आणि म्हणाले, "या मुलीच्या हातावर लग्नाची रेषा नाहीये." हे ऐकून ब्राह्मण दाम्पत्य खूप दुःखी झाले.
मग महात्मा म्हणाले, 'इथून थोड्या अंतरावर एक गाव आहे, तिथे सोना नावाची एक धोबीण राहते, ती एक समर्पित पत्नी आहे.' जर तुमच्या मुलीने त्या धोबीणीला खूश केले आणि तिच्या भांगेतील सिंदूर आणले तर तिचे लग्न शक्य आहे. उपाय सांगितल्यानंतर महात्मा तिथून निघून गेले.
दुसऱ्या दिवशी, ब्राह्मण मुलगी सोना धोबीच्या घरी पोहोचली आणि तिच्या घरातील सर्व कामे करू लागली. अशाप्रकारे तिच्या कुशल वर्तनाने, तिने लवकरच सोना धोबीला आनंदित केले. सोनाने मुलीला संपूर्ण कहाणी विचारली तेव्हा तिने तिला सत्य सांगितले.
योगायोगाने त्या दिवशी सोमवती अमावस्या होती. आनंदी होऊन, सोना धोबिनने तिच्या केसांच्या रेषेवरील सिंदूर त्या मुलीच्या केसांच्या रेषेला लावला. जेव्हा ब्राह्मण मुलीच्या पालकांना हे कळले तेव्हा ते खूप आनंदी झाले. पण असे केल्याने सोना धोबिनचा नवरा मृत्युमुखी पडला.
सोना धोबिनने 108 वेळा पिंपळाच्या झाडाला प्रदक्षिणा घालून सोमवती अमावस्या व्रत पूर्ण केली. या उपवासाच्या परिणामामुळे तिच्या पतीला पुन्हा जीवदान मिळाले. अशाप्रकारे, जो कोणी सोमवती अमावस्येचा व्रत पाळतो, त्याच्या घरात सुख आणि समृद्धी राहते.
अस्वीकारण: येथील माहिती धार्मिक ग्रंथ, पंचांग आणि ज्योतिषीय मान्यतांवर आधारित आहे. कोणतेही कार्य करण्यापूर्वी स्थानिक पंडित किंवा ज्योतिष्यांचा सल्ला घ्यावा. वेबदुनिया याची पुष्टी करत नाही.
