गंगा सप्तमी हा पवित्र सण वैशाख महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या सातव्या दिवशी साजरा केला जातो. गंगा सप्तमीच्या दिवशी माता गंगा स्वर्गातून आली आणि भगवान शंकराच्या केसांना आवळली. भगवान शिवाने आपल्या केसांनी माँ गंगेला सात प्रवाहांमध्ये रूपांतरित केले. या सप्तमीच्या दिवशी भगवान चित्रगुप्ताचा जन्म दिवसही मानला जातो.
माता गंगा तिन्ही लोकांमध्ये वाहते असे मानले जाते. गंगा मातेला त्रिपथगा म्हणतात. मोक्षदायिनी माँ गंगा यांना स्वर्गात मंदाकिनी आणि अधोलोकात भागीरथी म्हणतात. माँ गंगा यांना जान्हवी या नावानेही ओळखले जाते. कलियुगाच्या अखेरीस गंगा माता पूर्णपणे नामशेष होईल आणि या युगाचाही अंत होईल असे म्हटले जाते. त्यानंतर सुवर्णयुगाचा उदय होईल. माता गंगा ही एकमेव नदी आहे जिथे दोन ठिकाणी अमृताचे थेंब पडले. हे ठिकाण प्रयाग आणि हरिद्वार होते.
अमृताचे थेंब गंगेच्या पाण्यात मिसळल्यावर गंगेचे पाणी अधिक पवित्र मानले जाते. सर्व विधींमध्ये गंगाजल असणे आवश्यक मानले जाते. जन्मापासून मृत्यूपर्यंत सर्व विधींमध्ये गंगा मातेचे पाणी वापरले जाते. गंगा सप्तमीच्या दिवशी माँ गंगेची उपासना केल्याने नकळत पाप नाहीसे होते. गंगा मातेची पूजा केल्याने ग्रहांचे अशुभ प्रभाव कमी होतात. गंगा सप्तमीच्या शुभ मुहूर्तावर गंगेत स्नान करावे. माँ गंगा निरोगी शरीराचे वरदान देते. गंगा सप्तमीच्या दिवशी गंगाजलाने भरलेल्या भांड्यासमोर गाईच्या तुपाचा दिवा लावून माते गंगेचे स्मरण करा. आरती करून प्रसाद वाटप करावा. गंगा सप्तमीच्या दिवशी दान आणि दानाला विशेष महत्त्व आहे. या दिवशी केलेले दान अनेक जन्मांचे पुण्य म्हणून प्राप्त होते. गंगा सप्तमीच्या दिवशी भांड्यात गंगेचे पाणी भरून त्यात बेलची पाच पाने टाकावीत. हे जल नदीच्या शिवलिंगावर अर्पण करा. ओम नमः शिवाय असा जप करत राहा. चंदन, फुले, प्रसाद, अक्षत,
