गुरूचरित्र – अध्याय चोविसावा
मंगळवार, 24 नोव्हेंबर 2020 (12:25 IST)
॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
सिद्ध म्हणे नामधारका । पुढे अपूर्व वर्तले देखा ।
विस्तारे कथाकौतुका । निरोपीन तुज आता ॥१॥
नामधारक म्हणे सिद्धासी । पुढे कथा वर्तली कैसी ।
विस्तारोनि आम्हांसी । निरोपावी दातारा ॥२॥
शिष्यवचन परिसोनि । सांगता झाला सिद्ध मुनि ।
ऐक तू वत्सा नामकरणी । गुरुचरित्र अभिनव ॥३॥
ऐसा त्रिविक्रम महामुनि । जो का होता कुमसीस्थानी ।
निंदा करी सर्व जनी । दांभिक संन्यासी म्हणोनि ॥४॥
ज्ञानवंत श्रीगुरुमूर्ति । विश्वाच्या मनीचे ओळखती ।
नसधिपासी सांगती । निंदा करितो म्हणोनि ॥५॥
श्रीगुरु म्हणती तये वेळी । आजची निघावे तात्काळी ।
त्रिविक्रमभारतीजवळी । जाणे असे कुमसीस ॥६॥
ऐकोनि राजा संतोषला । नानालंकार करिता जाहला ।
हत्ती अश्वपायदळा । श्रृंगार केला तये वेळी ॥७॥
समारंभ केला थोरु । आंदोळी बैसले श्रीगुरु ।
नानापरी वाद्यगजरु । करूनिया निघाले ॥८॥
ऐसेपरी श्रीगुरुमूर्ति । तया कुमसी ग्रामा येती ।
त्रिविक्रमभारती । करीत होता मानसपूजा ॥९॥
मानसपूजा नरहरीसी । नित्य करी भावेसी ।
स्थिर न होय तया दिवसी । मानसमूर्ति नरकेसरी ॥१०॥
मनी चिंता करी यति । का पा न ये मूर्ति चित्ती ।
वृथा झाली तपोवृत्ति । काय कारण म्हणतसे ॥११॥
बहुत काळ आराधिले । का पा नरसिंहे उपेक्षिले ।
तपफळ वृथा गेले । म्हणोनि चिंता करीतसे ॥१२॥
इतुके होता त्या अवसरी । श्रीगुरुते देखिले दूरी ।
येत होते नदीतीरी । मानसपूजेच्या मूर्तिरूपे ॥१३॥
सर्व दळ दंडधारी । तयांत एकरूप हरी ।
भारती देखोनि विस्मय करी । नमन करीत निघाला ॥१४॥
साष्टांग नमन करोनि । जावोनि लागे श्रीगुरुचरणी ।
सर्वचि रूपे झाला प्राणी । दंडधारी यतिरूप ॥१५॥
समस्तरूप एकसरी । दिसताती दंडधारी ।
कवण लघु कवण थोरी । न कळे तया त्रिविक्रमा ॥१६॥
भ्रांत झाला तये वेळी । पुनरपि लागे चरण कमळी ।
ब्रह्मा विष्णु चंद्रमौळी । त्रिमूर्ति तू जगद्गुरु ॥१७॥
तुझे न कळे स्वरूपज्ञान । अविद्यामाया वेष्टोन ।
निजरूप होऊन । कृपा करणे दातारा ॥१८॥
तुझे स्वरूप अवलोकिता । आम्हा अशक्य गुरुनाथा ।
चर्मचक्षूकरूनि आता । पाहू न शके म्हणतसे ॥१९॥
तू व्यापक सर्वा भूती । नरसिंहमूर्ति झालासी यति ।
प्रगट नरसिंहसरस्वती । समस्त दिसती यतिरूप ॥२०॥
नमू आता सांग कवणा । कवणापुढे दाखवू करुणा ।
त्रिमूर्ति तू ओळखसी खुणा । निजरूपे रहावे स्वामिया ॥२१॥
तप केले बहुत दिवस । पूजा केली तुझी मानस ।
आजि आलि गा फळास । मूर्ति साक्षात भेटली ॥२२॥
तू तारक विश्वासी । उद्धराया आम्हांसी ।
म्हणोनि भूमी अवतरलासी । दावी स्वरूप चिन्मय ॥२३॥
ऐसेपरी श्रीगुरूसी । स्तुति केली भक्तीसी ।
श्रीगुरुमूर्ति संतोषी । झाली निजमूर्ति एक ॥२४॥
व्यक्त पाहे तये वेळी । दिसो लागले सैन्य सकळी ।
तयामध्ये चंद्रमौळी । दिसे श्रीगुरु भक्तवरद ॥२५॥
श्रीगुरु म्हणती तयासी । नित्य आमुची निंदा करिसी ।
दांभिक नावे आमहंसी । पाचारिसी मंदमती ॥२६॥
या कारणे तुजपासी । आलो तुझ्या परीक्षेसी ।
पूजा करिसी तू मानसी । श्रीनृसिंहमूर्तीची ॥२७॥
दांभिक म्हणजे कवण परी । सांग आता विस्तारी ।
तुझे मनी वसे हरी । तोचि तुज निरोपी ॥२८॥
ऐकोनि श्रीगुरुचे वचन । यतीश्वर करी नमन ।
सद्गुरु स्वामी कृपा करून । अविद्यारूप नासावे ॥२९॥
तू तारक विश्वासी । त्रयमूर्ति-अवतार तूचि होसी ।
मी वेष्टोन । मायापाशी । अज्ञानपणे वर्ततो ॥३०॥
मायामोह-अंधकरी । बुडालो अज्ञानसागरी ।
न ओळखे परमार्थ विचारी । दिवांध झालो स्वामिया ॥३१॥
ज्योतिःस्वरूप तू प्रकाशी । स्वामी माते भेटलासी ।
क्षमा करावी बाळकासी । उद्धारावे दातारा ॥३२॥
अविद्यारूप-समुद्रात । होतो आपण वहात ।
न दिसे पैल अंत । बुडतसो स्वामिया ॥३३॥
ज्ञानतारवी बैसवोनि करुणावायु प्रेरूनि ।
पैलथडी निजस्थानी । पाववी स्वामी कृपासिंधु ॥३४॥
तुझी कृपा होय ज्यासी । दुःखदैन्ये कैचे त्यासी ।
तोचि जिंकील कळीकाळासी । परमार्थी ऐक्य होय ॥३५॥
पूर्वी कथा ऐकिली श्रवणी । महाभारत पुराणी ।
दाविले रूप अर्जुना नयनी । प्रसन्न होवोनि तयासी ॥३६॥
तैसे तुम्ही मजला आज । दाविले स्वरूप निज ।
अनंत महिमा तुझी चोज । भक्तवत्सला गुरुनाथा ॥३७॥
जय जयाजी जगद्गुरु । तू तारक भवसागरु ।
त्रयमूर्तीचा अवतारु । नरसिंहसरस्वती ॥३८॥
कृतार्थ झालो जी आपण । देखिले आजि तुमचे चरण ।
न करिता प्रयत्न । भेटला रत्नचिंतामणी ॥३९॥
जैसी गंगा सगरांवरी । कडे केले भवसागरी ।
जैसा विष्णु विदुराघरी । आला आपण कृपावंत ॥४०॥
भक्तवत्सला तुझी कीर्ति । आम्हा दाविली प्रचीति ।
वर्णावया नाही मति । अनंतमहिमा जगद्गुरु ॥४१॥
येणेपरी श्रीगुरूसी । करी स्तोत्र बहुवसी ।
श्रीगुरुमूर्ती संतोषी । दिधला वर तये वेळी ॥४२॥
वर दे तो त्रिविक्रमासी । तुष्टलो तुझ्या भक्तीसी ।
सद्गति होय भरवसी । पुनरावृत्ति नाही तुज ॥४३॥
तुज साधला परमार्थ । होईल ईश्वरी ऐक्यार्थ ।
ऐसे म्हणोनि गुरुनाथ । निघाले आपुल्या निजस्थाना ॥४४॥
वर देवोनि भारतीसी । राहविले तेथे कुमसीसी ।
क्षण न लागता परियेसी । आले गाणगापुरासी ॥४५॥
सिद्ध म्हणे नामधारका । श्रीगुरुमहिमा ऐसा निका ।
त्रिमूर्ति तोचि ऐका । नररूपे वर्ततसे ॥४६॥
ऐसा परमपुरुष गुरु । त्याते जे कोणी म्हणती नरु ।
तेचि पावती यमपुरु । सप्तजन्मपर्यंत ॥४७॥
गुरुर्ब्रह्मा गुरुर्विष्णु । गुरुचि होय गिरिजारमणु ।
वेदशास्त्रपुराणू । बोलती हे प्रसिद्ध ॥४८॥
या कारणे श्रीगुरूसी । शरण जावे निश्चयेसी ।
विश्वासावे माझ्या बोलासी । लीन व्हावे श्रीगुरुचरणी ॥४९॥
अमृताची आरवटी । घातली असे गोमटी ।
ज्ञानी जन प्राशिती घोटी । गुरुचरित्रकामधेनु ॥५०॥
गंगाधराचा नंदन । सांगे गुरुचरित्र विस्तारोन ।
भक्तिपूर्वक ऐकती जन । लाधती पुरुषार्थ चतुर्विध ॥५१॥
इति श्रीगुरुचरित्रपरमकथाकल्पतरौ श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्धनामधारकसंवादे त्रिविक्रमभारती विश्वरूपदर्शनं नाम चतुर्विशोऽध्यायः ॥२४॥
