भारत त्याच्या अद्वितीय रहस्ये, चमत्कार, आकर्षण आणि कलात्मकतेसाठी जगभर प्रसिद्ध आहे. येथे अशी अनेक धार्मिक स्थळे आहे, ज्यांची अद्भुत कलाकुसर, वास्तुकला आणि रचना पाहण्यासारखी आहे. त्यापैकी एक म्हणजे भारतातील पंजाब राज्यातील अमृतसरचे प्रसिद्ध सुवर्ण मंदिर, जे सोन्याच्या धातूचा वापर करून बांधले गेले आहे.
सुवर्ण मंदिर
सुवर्ण मंदिराला हरमंदिर साहिब म्हणूनही ओळखले जाते आणि ते शीख धर्माचे मुख्य मंदिर देखील आहे, जे जगभरातून लाखो लोकांना आकर्षित करते, केवळ शीख धर्माचे लोकच नाही तर इतर धर्माचे लोक देखील या मंदिरात येतात. तसेच हे मंदिर केवळ भारतातीलच नाही तर जगभरातील सुवर्ण मंदिरांच्या यादीत शीर्षस्थानी आहे. अमृतसरचे सुवर्ण मंदिर हे शीख धर्माच्या प्रसिद्ध धार्मिक स्थळांपैकी एक आहे, ज्याशी लाखो भाविकांची श्रद्धा जोडलेली आहे. केवळ शीख धर्माचे लोकच नाही तर इतर धर्माचे लोक देखील या मंदिराचे धार्मिक महत्त्व आणि अद्भुत रचना पाहण्यासाठी येतात.
सुवर्ण मंदिराचा इतिहास
सुवर्ण मंदिर हे १५७७ मध्ये बांधले गेले. या मंदिराचे बांधकाम गुरु रामदास यांनी सुरु केले. मंदिराची स्थापत्यकला आणि ते पूर्ण करण्याचे काम कोणी केले गुरु अर्जुन देव यांनी केले. तसेच अमृतसरमध्ये असलेल्या या जगप्रसिद्ध सुवर्ण मंदिराचा इतिहास ४०० वर्षांहून अधिक जुना आहे. या मंदिराच्या बांधकामासाठी चौथे शीख गुरु रामदास साहिब जी यांनी काही जमीन दान केली होती, तर पहिले शीख गुरु नानक आणि पाचवे शीख गुरु अर्जुन साहिब यांनी सुवर्ण मंदिराच्या अद्वितीय वास्तुकलेची रचना केली होती. त्यानंतर या मंदिराचे बांधकाम १५७७ मध्ये सुरू झाले.
हे प्रसिद्ध सुवर्ण मंदिर पवित्र तलावाच्या मध्यभागी बांधले गेले आहे, ज्यामध्ये नंतर शीख धर्माचा पवित्र ग्रंथ आदि ग्रंथ देखील स्थापित करण्यात आला आहे. शीख धर्माच्या या पवित्र तीर्थक्षेत्राच्या आत एक अकाल तख्त देखील आहे, जे शीख धर्माचे सहावे गुरु हरगोबिंद जी यांचे घर मानले जाते. या मंदिरावर अनेक वेळा हल्ला झाला, ज्यामुळे या मंदिराच्या इमारतीचे बरेच नुकसान झाले. परंतु नंतर सरदार जस्सा सिंह अहलुवालिया यांनी हे मंदिर पुन्हा बांधले आणि त्याला सध्याचे स्वरूप देण्यात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.
सुवर्ण मंदिर वास्तुकला
अमृतसरमध्ये असलेले सुवर्ण मंदिर त्याच्या अद्भुत कलात्मकता आणि अद्वितीय कारागिरीसाठी ओळखले जाते. हरमंदिर साहिबच्या छतांची आणि भिंतींची रचना सर्वांना आकर्षित करते. सुवर्ण मंदिराच्या भिंतींवर केलेले कारागिरी अतिशय नेत्रदीपक आहे. श्री हरमंदिर साहिब सुमारे ६७ फूट चौरस फूट क्षेत्रात बांधले गेले आहे, ते एका तलावाच्या मध्यभागी बांधले गेले आहे, ज्यामध्ये गुरुद्वारा सुमारे ४०.५ चौरस फूट क्षेत्रात पसरलेला आहे. तसेच गुरुद्वाराच्या चारही दरवाज्यांवर उत्कृष्ट कोरीवकाम आहे. या गुरुद्वाराचा दरवाजा कलात्मक पद्धतीने सजवलेला आहे, जो पुलाच्या दिशेने उघडतो आणि हा पूल श्री हरमंदिर साहिबच्या मुख्य इमारतीकडे उघडतो. तलावाच्या मध्यभागी बांधलेले हे विशाल सुवर्णमंदिर रात्रीच्या वेळी अतिशय आकर्षक आणि नयनरम्य दिसते. हरमंदिर साहिबच्या प्रवेशद्वाराजवळ केंद्रीय शीख संग्रहालय आहे. ते सुवर्णमंदिराच्या मुख्य आकर्षणांपैकी एक आहे.
सुवर्णमंदिर अमृतसर जावे कसे?
पंजाबमध्ये असलेल्या सुवर्णमंदिरात हवाई, रस्ते आणि रेल्वे मार्गे पोहोचता येते. दिल्लीहून अमृतसरला ट्रेन तसेच बस देखील उपलब्ध आहे. तसेच भारतातील सर्व प्रमुख शहरांमधून अमृतसरला जाण्यासाठी अनेक बस सुविधा, रेल्वे सुविधा उपलब्ध आहे. याशिवाय अमृतसरला हवाई मार्गाने देखील सहज पोहोचता येते. अमृतसर विमानतळावर उतरल्यानंतर टॅक्सीने सुवर्ण मंदिर पर्यंत सहज पोहचता येते.
